Οι παθογένειες του παρελθόντος, με την ανυπαρξία νομοθεσιών, προκαλούν ακόμα στρεβλώσεις στο Γενικό Σύστημα Υγείας, λέει στο «Insider» η γενική διευθύντρια του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας Έφη Καμμίτση, δηλώνοντας ωστόσο ότι το Σύστημα «έχει πλέον σταθεροποιηθεί» και τώρα «είναι η ώρα να επικεντρωθούμε στοχευμένα σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις».
Μιλά για την υποστελέχωση του Οργανισμού και τις συνεχείς προσπάθειες για εξασφάλιση επιπρόσθετου προσωπικού, για τη νοοτροπία των πολιτών και τις πιέσεις που δέχονται οι προσωπικοί γιατροί, την τιμή μονάδας στη βάση της οποίας αμείβονται οι ειδικοί γιατροί του ΓεΣΥ και τις διαμαρτυρίες τους, τα εξειδικευμένα φάρμακα, τις αποστολές ασθενών στο εξωτερικό και την προετοιμασία του ΟΑΥ ώστε να αναλάβει το σχετικό πρόγραμμα από τον ερχόμενο Οκτώβριο.
Σχολιάζει ταυτόχρονα το μεγάλο κενό που εντοπίζεται στον τομέα της Υγείας στην Κύπρο και αφορά την έλλειψη δομών και υπηρεσιών μακροχρόνιας φροντίδας σε κλινήρεις και ηλικιωμένους ασθενείς.
«Το ΓεΣΥ, έχει σταθεροποιηθεί, εξελίχθηκε και πρέπει να συνεχίσει να εξελίσσεται, με έμφαση στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και με επίκεντρο πάντα τον ασθενή και τις ανάγκες του», αναφέρει η γενική διευθύντρια του ΟΑΥ.
Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας μπήκε στο 2025 με δύο μεγάλες προκλήσεις. Τη μεταφορά, από το Υπουργείο Υγείας, της Επιτροπής Ονομαστικών Αιτημάτων για τα εξειδικευμένα φάρμακα και του προγράμματος αποστολής ασθενών στο εξωτερικό. Η ΕΟΑΦ έχει ήδη λειτουργήσει από την 1η Ιανουαρίου. Για το πρόγραμμα αποστολής ασθενών στο εξωτερικό ο ΟΑΥ έχει δεσμευτεί και ενώπιον της Βουλής ότι θα είναι έτοιμος να αναλάβει την 1η Οκτωβρίου. Πού βρίσκονται οι διαδικασίες;
Ολοκληρώθηκε ο Οδικός Χάρτης και έχουμε πλέον μια λεπτομερή και ολοκληρωμένη καταγραφή όλων των ενεργειών που απαιτούνται, με σαφή και ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα. Η προετοιμασία είναι πολυεπίπεδη και περιλαμβάνει δράσεις του ΟΑΥ και του Υπουργείου Υγείας.
Ήδη έχει επιλεγεί ομάδα λειτουργών του Οργανισμού, οι οποίοι θα τύχουν εκπαίδευσης το αμέσως επόμενο διάστημα από τον Τομέα Επιδοτούμενων Ασθενών του Υπουργείου Υγείας, ώστε να εξοικειωθούν με τις διαδικασίες και να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση. Μαζί με λειτουργούς του Υπουργείου Υγείας που θα αποσπαστούν στον ΟΑΥ, θα συγκροτήσουν την ομάδα διαχείρισης των περιστατικών, η οποία αναμένεται να αναλάβει πλήρως καθήκοντα από την 1η Οκτωβρίου 2025.
Αυτή την περίοδο εργαζόμαστε εντατικά για την ολοκλήρωση όλων των απαραίτητων προεργασιών. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η μεταφορά και οργάνωση του αρχείου, η προσαρμογή του μηχανογραφικού συστήματος, η τροποποίηση του σχετικού νομικού πλαισίου, η σύσταση ιατροσυμβουλίων, καθώς και ο καταρτισμός επικαιροποιημένων καταλόγων παροχέων εξωτερικού με τους οποίους θα συνεργαζόμαστε, κ.α.
Όλες αυτές οι εργασίες βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και υλοποιούνται παράλληλα, με στόχο ο Οργανισμός να είναι πλήρως έτοιμος για την ανάληψη αυτής της νέας αρμοδιότητας εντός των καθορισμένων χρονοδιαγραμμάτων.
Υπάρχει κάτι το οποίο σας ανησυχεί σε όλη αυτή τη διαδικασία;
Το σημείο που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανησυχία στην όλη διαδικασία αφορά τις αναγκαίες τροποποιήσεις στο νομοθετικό πλαίσιο, οι οποίες αποτελούν προϋπόθεση για την ανάληψη της αρμοδιότητας από τον Οργανισμό. Η ψήφιση των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων πριν την έναρξη των θερινών διακοπών της Βουλής είναι κρίσιμη, ώστε να καταστεί δυνατή η πλήρης επιχειρησιακή ετοιμότητα του ΟΑΥ έως την 1η Οκτωβρίου 2025.
Προς αυτή την κατεύθυνση, προγραμματίζουμε να ζητήσουμε από το Υπουργείο Υγείας όπως οι απαραίτητες τροποποιήσεις κατατεθούν προς ψήφιση με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, προκειμένου να εξασφαλιστεί η απαραίτητη θεσμική κάλυψη και να αποφευχθούν καθυστερήσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ομαλή μετάβαση της αρμοδιότητας στον Οργανισμό.
Η έγκαιρη θεσμοθέτηση των απαραίτητων προνοιών αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την επιτυχή υλοποίηση της ανάληψης των αποστολών δικαιούχων στο εξωτερικό.
Εκτιμούμε επίσης ότι η χρονική διάρκεια της απόσπασης των λειτουργών του Υπουργείου στον ΟΑΥ θα πρέπει να είναι για δώδεκα μήνες, ώστε να διασφαλιστεί η μεταφορά τεχνογνωσίας και η ομαλή ενσωμάτωση της υπηρεσίας αυτής στον Οργανισμό. Οτιδήποτε λιγότερο ενδέχεται να δημιουργήσει λειτουργικά κενά και να επηρεάσει την ποιότητα εξυπηρέτησης των δικαιούχων.
Τελικά στον ΟΑΥ θα μεταφερθούν οι υπηρεσίες που αφορούν μόνο τους δικαιούχους του ΓεΣΥ;
Ναι, έχει οριστικοποιηθεί ότι ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας θα αναλάβει το κομμάτι που αφορά τη διαδικασία αποστολής ασθενών στο εξωτερικό για τους δικαιούχους του ΓεΣΥ. Οι υπόλοιπες υπηρεσίες που παρέχει σήμερα ο Τομέας Επιδοτούμενων Ασθενών δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ΟΑΥ. Ο ρόλος του Οργανισμού περιορίζεται αυστηρά στην κάλυψη των υπηρεσιών υγείας, η οποία περιλαμβάνει τη διαχείριση και αξιολόγηση των περιστατικών μέσω των αρμόδιων ιατροσυμβουλίων, τον καταρτισμό και την επικαιροποίηση της λίστας εξειδικευμένων κέντρων του εξωτερικού που πληρούν τις απαραίτητες προδιαγραφές, καθώς και την αποζημίωση του κέντρου που τελικά θα εξυπηρετήσει τον δικαιούχο.
ΤΑ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Σε ό,τι αφορά τα εξειδικευμένα φάρμακα και τον τρόπο διαχείρισης των αιτημάτων των ασθενών, ο ΟΑΥ βρέθηκε τις τελευταίες ημέρες στο στόχαστρο καταγγελιών που έγιναν, κυρίως από βουλευτές.
Καταρχάς, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι πρώτιστος και αδιαπραγμάτευτος στόχος του Οργανισμού είναι η εξυπηρέτηση του ασθενούς. Βάσει της αρχής αυτής εξετάζονται όλα τα αιτήματα που υποβάλλονται αναφορικά με εξειδικευμένα φάρμακα από τον Οργανισμό.
Κάθε νέα υπηρεσία ή φάρμακο που εντάσσεται στο ΓεΣΥ, πρέπει να αξιολογείται με βάση πολυπαραγοντικά κριτήρια, περιλαμβανομένου και του σφαιρικού προϋπολογισμού του Συστήματος, ο οποίος στηρίζεται στις εισφορές των πολιτών, των εργοδοτών και του Κράτους. Η λειτουργία της Επιτροπής Ονομαστικών Αιτημάτων Φαρμάκων (ΕΟΑΦ) στο Υπουργείο Υγείας διέπονταν από διαφορετικά κριτήρια, τα οποία δεν ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις που ο ΟΑΥ έχει θεσμικά αναλάβει.
Η ΕΟΑΦ, καθώς και η Επιτροπή Επειγόντων Περιστατικών, λειτουργούν από την 1η Ιανουαρίου 2025 υπό την ευθύνη του ΟΑΥ αποκλειστικά για τους δικαιούχους του ΓεΣΥ. Η μετάβαση αυτή συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις, κυρίως σε επίπεδο λειτουργικής ετοιμότητας και στελέχωσης, ενώ παράλληλα καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για την επιτάχυνση των διαδικασιών, με στόχο τη συντομότερη δυνατή εξυπηρέτηση των ασθενών.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η διαδικασία αξιολόγησης των αιτημάτων είναι σύνθετη και απαιτεί προεργασία και συνέργεια από διάφορους εμπλεκόμενους φορείς, όπως επίσης και αποτελεί μια δύσκολη αλλά αναγκαία πρόκληση, την οποία ο ΟΑΥ αντιμετωπίζει με αίσθημα ευθύνης και διαρκή δέσμευση για βελτίωση των διαδικασιών ώστε να εξυπηρετούνται ταχύτερα οι ασθενείς.
Τις τελευταίες ημέρες, μετά και τις καταγγελίες για καθυστερήσεις στην εξέταση αιτημάτων αλλά και για απόρριψη αιτημάτων που υποβάλλονται από γιατρούς για αριθμό καρκινοπαθών, επανήλθε στον δημόσιο διάλογο και το θέμα της ένταξης αυτών των εξειδικευμένων φαρμάκων, εκεί και όπου γίνεται βεβαίως, στους καταλόγους του ΓεΣΥ, ώστε να αποφεύγεται η περίπλοκη διαδικασία των επιτροπών.
Είναι σημαντικό να θέσουμε το ζήτημα στη σωστή του διάσταση. Στην Επιτροπή Ονομαστικών Αιτημάτων Φαρμάκων (ΕΟΑΦ) παραπέμπονται περιπτώσεις φαρμακευτικών προϊόντων τα οποία είναι αδειοδοτημένα και τιμολογημένα στην Κύπρο, πλην όμως δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στον Κατάλογο Φαρμακευτικών Προϊόντων του ΓεΣΥ. Αυτό αφορά κυρίως εξειδικευμένα ή καινοτόμα φάρμακα, για τα οποία η διαδικασία ένταξης στον Κατάλογο είναι, εκ της φύσεώς της, σύνθετη και πολυσταδιακή.
Για να καταστεί δυνατή η ένταξη ενός φαρμάκου στον Κατάλογο, πρέπει να προηγηθεί η επιστημονική αξιολόγηση από την αρμόδια Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή, η εκπόνηση των απαραίτητων πρωτοκόλλων από τις αντίστοιχες ειδικές επιτροπές, η έγκριση από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΥ, και ακολούθως η οικονομική διαπραγμάτευση με την εταιρεία, ώστε να καθοριστεί το ύψος της αποζημίωσης.
Πρόκειται για μία αναγκαία και θεσμικά κατοχυρωμένη διαδικασία, η οποία διασφαλίζει τη διαφάνεια, την επιστημονική τεκμηρίωση και τη βιωσιμότητα του Συστήματος. Είναι αυτονόητο ότι ο χρόνος ολοκλήρωσης της εν λόγω διαδικασίας είναι ιδιαίτερα χρονοβόρος.
Ο Οργανισμός συμμερίζεται πλήρως τις ανησυχίες των ασθενών και των επαγγελματιών υγείας και για το λόγο αυτό, έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο τη σταδιακή ένταξη όσο το δυνατόν περισσότερων φαρμάκων στον Κατάλογο, μειώνοντας αναλογικά την εξάρτηση από το καθεστώς των ονομαστικών αιτημάτων.
Εξετάζονται, σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, τρόποι επιτάχυνσης της διαδικασίας, χωρίς όμως να παραβιάζονται τα αναγκαία στάδια αξιολόγησης και έγκρισης που προβλέπονται από τις ορθές πρακτικές διαχείρισης των φαρμάκων για σκοπούς αποζημίωσης τους εντός εθνικών συστημάτων υγείας. Στόχος μας είναι ένα ολοκληρωμένο φαρμακευτικό πλαίσιο, βασισμένο σε τεκμηρίωση υψηλής ποιότητας που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των δικαιούχων αλλά και στις υποχρεώσεις του ΟΑΥ.
Σε ό,τι αφορά τον χρόνο εξέτασης ενός αιτήματος, τα δικά σας δεδομένα τι λένε;
Με βάση τα στοιχεία που αποτυπώνουν την εικόνα που έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, από τα μέσα Ιανουαρίου, οπότε και πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνεδρία της Επιτροπής Εξέτασης Ονομαστικών Αιτημάτων Φαρμάκων (ΕΕΟΑΦ), και μέχρι την τελευταία συνεδρίασή της στις 8 Μαΐου, έχουν εξεταστεί συνολικά 675 αιτήσεις για έναρξη θεραπείας. Από αυτές, 630 εξετάστηκαν από την ΕΕΟΑΦ και 45 από την Επιτροπή Εξέτασης Επειγόντων Περιστατικών (ΕΕΕΠ), η οποία συγκροτήθηκε για να διαχειρίζεται επείγουσες περιπτώσεις.
Κατά την τελευταία συνεδρίαση της ΕΕΟΑΦ, εξετάστηκαν όλα τα αιτήματα που είχαν υποβληθεί μέχρι τις 2 Μαΐου 2025, επιβεβαιώνοντας ότι δεν υφίσταται καθυστέρηση στη ροή εξέτασης αιτημάτων.
Βάσει των στοιχείων του Οργανισμού, το ποσοστό απόρριψης αιτημάτων διαμορφώθηκε στο 15,7%, γεγονός που υποδηλώνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των υποβαλλόμενων αιτήσεων τυγχάνει θετικής αξιολόγησης.
Για τα αιτήματα που εγκρίνονται, οι ιατροί ενημερώνονται την επομένη της κάθε συνεδρίασης, γεγονός που ενισχύει την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Σε περιπτώσεις απόρριψης, αν και οι ιατροί λαμβάνουν ανεπίσημη προφορική ενημέρωση, ο Οργανισμός προχωρά σε επίσημη κοινοποίηση μόνο όταν ολοκληρωθεί η τεκμηρίωση και έγκριση των σχετικών πρακτικών, με στόχο τη διασφάλιση της διαφάνειας και της δυνατότητας άσκησης ένστασης. Σημειώνεται ότι οι αιτούντες έχουν το δικαίωμα υποβολής ένστασης ενώπιον του Αναθεωρητικού Συμβουλίου, το οποίο συνεδριάζει σε μηνιαία βάση.
Με αυτά τα δεδομένα συμπεραίνουμε ότι η διαδικασία διαρκεί μερικές εβδομάδες για κάθε ασθενή. Υπάρχει τρόπος να μικρύνει αυτό το διάστημα;
Είναι γεγονός ότι, βάσει των υφιστάμενων δεδομένων, η διαδικασία εξέτασης ενός ονομαστικού αιτήματος διαρκεί κατά μέσο όρο μερικές εβδομάδες, ανάλογα με τη φύση του αιτήματος, την πληρότητα των στοιχείων που υποβάλλονται και την ανάγκη τεκμηρίωσης.
Η επιτάχυνση της διαδικασίας αποτελεί και για τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας βασική επιδίωξη, καθώς αναγνωρίζουμε πλήρως τη σημασία της έγκαιρης πρόσβασης των ασθενών στη θεραπεία που χρειάζονται. Πρέπει όμως να υπογραμμιστεί ότι ο Οργανισμός λειτουργεί με ανεπαρκή αριθμό προσωπικού, που καλείται να διαχειριστεί αυξημένο όγκο αιτημάτων. Η υποστελέχωση παραμένει ένα κρίσιμο εμπόδιο, το οποίο αναγνωρίζουμε, χωρίς όμως να το επικαλούμαστε ως άλλοθι και ο Οργανισμός καταβάλλει συνεχείς προσπάθειες, προκειμένου να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις με επαγγελματισμό και υπευθυνότητα.
ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΥΠΟΣΤΕΛΕΧΩΣΗΣ
Η υποστελέχωση του Οργανισμού και η ανάγκη για προσλήψεις προσωπικού είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχόλησε έντονα και την επικαιρότητα τα τελευταία δύο χρόνια. Πού βρίσκεται αυτή η διαδικασία;
Η υποστελέχωση του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας αποτελεί διαχρονικό και σοβαρό ζήτημα. Ο Οργανισμός, αναγνωρίζοντας την ανάγκη ενίσχυσης του, προχώρησε σε διαδικασίες πλήρωσης 19 νέων και κενωθεισών θέσεων, οι οποίες ήταν ήδη εγκεκριμένες στον προϋπολογισμό του 2023.
Πρόσφατα, και με την αποπαγοποίηση επιπρόσθετων θέσεων, ο συνολικός αριθμός των νέων προσλήψεων αναμένεται να ανέλθει στους 44 λειτουργούς. Ο Οργανισμός προτίθεται επίσης όπως προχωρήσει με διαδικασίες πρόσληψης βοηθών γραμματειακών λειτουργών μετά την πρόσφατη αποπαγοποίηση τους καθώς και με την πλήρωση των θέσεων προαγωγής και πρώτου διορισμού που εγκρίθηκαν στον προϋπολογισμό του 2025.
Ωστόσο, ακόμη και με την ολοκλήρωση αυτών των προσλήψεων, οι ανάγκες παραμένουν σημαντικές, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της ανάληψης δύο κρίσιμων νέων αρμοδιοτήτων: της διαχείρισης των αποστολών ασθενών στο εξωτερικό και της εξέτασης ονομαστικών αιτημάτων για εξειδικευμένα φάρμακα. Για την υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων είχε τεθεί ως προϋπόθεση η απόσπαση λειτουργών από το Υπουργείο Υγείας, ώστε να εξασφαλιστεί η απαραίτητη τεχνογνωσία και υποστήριξη.
Στην πράξη, όμως, η εμπειρία με την απόσπαση προσωπικού για τις ανάγκες της Επιτροπής Εξέτασης Ονομαστικών Αιτημάτων Φαρμάκων αποδείχθηκε περιορισμένης ωφέλειας, καθώς οι αποσπασθέντες λειτουργοί αναμένεται να επιστρέψουν στο Υπουργείο έως το τέλος Μαΐου και Ιουνίου αντίστοιχα. Το ενδεχόμενο επανάληψης του φαινομένου και στην περίπτωση των αποστολών στο εξωτερικό μάς προβληματίζει έντονα, καθώς εάν δεν υπάρξει άμεση διευθέτηση του θέματος της απόσπασης λειτουργών, είναι βέβαιο ότι θα προκύψουν λειτουργικά προβλήματα και σε αυτό το πεδίο.
Η επαρκής στελέχωση του ΟΑΥ είναι αναγκαία για την αποτελεσματική άσκηση του ρόλου του. Ο Οργανισμός επαναλαμβάνει την σημαντικότητα της ενίσχυσης των ανθρώπινων πόρων του άμεσα, προκειμένου να μπορεί να ανταποκρίνεται στον αυξανόμενο όγκο αρμοδιοτήτων και στις υψηλές προσδοκίες των πολιτών.
Η ΤΙΜΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΤΩΝ ΕΙΔΙΚΩΝ
Να αλλάξουμε εντελώς θέμα. Τις προηγούμενες εβδομάδες κυκλοφόρησε μεταξύ των γιατρών επιστολή για τη σύσταση συντεχνίας Ειδικών Ιατρών του ΓεΣΥ. Μεταξύ άλλων, οι αποστολείς της επιστολής επεσήμαναν την πτώση της τιμής μονάδας στη βάση της οποίας αποζημιώνονται. Ποια η θέση του ΟΑΥ για το συγκεκριμένο θέμα;
Σε ό,τι αφορά το θέμα της αποζημίωσης των ειδικών ιατρών του ΓεΣΥ και τις ανησυχίες που εκφράστηκαν μέσω της επιστολής για τη σύσταση συντεχνίας, θα πρέπει αρχικά να υπενθυμίσουμε ότι το Γενικό Σύστημα Υγείας βασίζεται σε σφαιρικό προϋπολογισμό, γεγονός που σημαίνει πως η τιμή μονάδας αποζημίωσης διαμορφώνεται δυναμικά, ανάλογα με τον συνολικό όγκο πράξεων που διενεργούνται από το σύνολο των παροχέων κάθε ειδικότητας.
Συνεπώς, όταν παρατηρείται αύξηση στον όγκο πράξεων, επέρχεται αντίστοιχη μείωση στην τιμή μονάδας, ώστε να τηρηθούν τα όρια του προκαθορισμένου προϋπολογισμού.
Ο Οργανισμός παρακολουθεί σε τακτική βάση την πορεία των δεδομένων ανά ειδικότητα και προβαίνει σε στοχευμένες παρεμβάσεις, όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο, προκειμένου να περιορίζεται η διακύμανση και ιδιαίτερα η υπέρμετρη πτώση της μονάδας. Οι παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνουν, κατά περίπτωση, αναπροσαρμογές προϋπολογισμών και εφαρμογή μηχανισμών ελέγχου. Είναι, ωστόσο, απαραίτητο να αναγνωρίσουμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρούνται φαινόμενα κατάχρησης. Αυτό το φαινόμενο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αδράνεια.
Ο ΟΑΥ εφαρμόζει πειθαρχικά μέτρα, συστήνει επιστημονικά πρωτόκολλα, κατευθυντήριες οδηγίες και προωθεί μηχανισμούς ελέγχου. Να υπογραμμίσω σε αυτό το σημείο ότι υπερ-χρήση των υπηρεσιών γίνεται και από πλευράς δικαιούχων.
Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της πρόσφατης έκθεσης του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), Health at a Glance: Europe 2024, οι αμοιβές των ειδικών ιατρών στο πλαίσιο του ΓεΣΥ ως πολλαπλάσιο του μέσου μισθού στην Κύπρο, συγκρίνονται πολύ ευνοϊκά σε σχέση με τις αντίστοιχες αμοιβές των ειδικών ιατρών ως πολλαπλάσιο του μέσου μισθού στις πλείστες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ
Ένα μεγάλο κενό που υπάρχει στον τομέα της Υγείας στην Κύπρο είναι η μακροχρόνια φροντίδα, ιατρονοσηλευτική και όχι μόνο, χρόνιων ασθενών, ασθενών που είναι κλινήρεις και κυρίως ηλικιωμένων. Ο ΟΑΥ, θα μπορούσε να συμβάλει, αυξάνοντας ίσως τις υπηρεσίες που προσφέρει στην ομάδα αυτή των πολιτών;
Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας αναγνωρίζει πλήρως το υφιστάμενο κενό και, στο μέτρο των αρμοδιοτήτων του, καταβάλλει προσπάθειες για τον εμπλουτισμό των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τις ευάλωτες αυτές ομάδες, όπως είναι οι χρόνιοι πάσχοντες, οι κλινήρεις ασθενείς και οι ηλικιωμένοι.
Ήδη, στο πλαίσιο του ΓεΣΥ έχει επεκταθεί η δυνατότητα παροχής κατ’ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας, με αύξηση στις προγραμματισμένες επισκέψεις νοσηλευτών, ιδίως για ασθενείς με αυξημένες ανάγκες, όπως αυτοί που φέρουν τραχειοστομία. Επιπρόσθετα, παρέχεται η δυνατότητα για εξατομικευμένη αύξηση των επισκέψεων, βάσει αιτήματος και τεκμηρίωσης, το οποίο εξετάζεται κατά περίπτωση από τον Οργανισμό. Ωστόσο, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι οι ανάγκες αυτών των ασθενών δεν περιορίζονται στην παροχή καθαρά ιατρικών υπηρεσιών, αλλά επεκτείνονται σε ένα πιο ευρύ φάσμα κοινωνικής φροντίδας και υποστήριξης.
Η μακροχρόνια και ανακουφιστική φροντίδα παραμένει υπο-ανεπτυγμένη στην Κύπρο, με συνέπεια οι ανάγκες που προκύπτουν να καλύπτονται αποσπασματικά από το ΓεΣΥ και κυρίως σε επίπεδο κατ’ οίκον νοσηλευτικής φροντίδας.
ΝΕΥΡΑΛΓΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΙΑΤΡΟΙ
Να ανοίξουμε το κεφάλαιο Προσωπικοί Ιατροί. Συχνά το έργο και ο ρόλος τους μηδενίζονται και κάποιοι, οι οποίοι από την αρχή έφεραν αντιρρήσεις, υποστηρίζουν ότι «δημιουργήσαμε γιατρούς που απλά απαντούν τα τηλέφωνα και πληρώνονται». Σε ποιο βαθμό υιοθετεί ο ΟΑΥ αυτή την άποψη;
Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας δεν υιοθετεί σε καμία περίπτωση την άποψη ότι ο θεσμός των Προσωπικών Ιατρών περιορίζεται στην τηλεφωνική εξυπηρέτηση. Αντιθέτως, θεωρούμε ότι πρόκειται για έναν από τους πιο νευραλγικούς πυλώνες του Γενικού Συστήματος Υγείας, που έχει επιτελέσει καθοριστικό ρόλο στην πορεία του ΓεΣΥ.
Είναι αλήθεια ότι ο θεσμός ξεκίνησε τη λειτουργία του υπό συνθήκες πίεσης, με περιορισμένο αριθμό γενικών γιατρών και ανομοιογένεια μεταξύ των γιατρών που εγγράφηκαν ως Προσωπικοί Ιατροί (ΠΙ) για ενήλικες μιας και έχουμε ιατρούς με ειδικότητα στη Γενική Ιατρική, στην Παθολογία, καθώς και ιατρούς που διαθέτουν πιστοποιητικά άσκησης γενικής ιατρικής που τους παραχωρήθηκαν από το Ιατρικό Συμβούλιο λόγω προηγούμενης σχετικής εμπειρίας τους..
Η αμοιβή των Προσωπικών Ιατρών βασίζεται κυρίως στη μέθοδο τής κατά κεφαλήν αποζημίωσης, μια βέλτιστη πρακτική, η οποία συνδέεται με τον αριθμό των εγγεγραμμένων δικαιούχων ανά ιατρό. Είναι, ωστόσο, σημαντικό να τονιστεί ότι οι ιατροί αυτοί αντιμετωπίζουν υψηλό φόρτο εργασίας, καθώς αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής των δικαιούχων με το Σύστημα και καλούνται να διαχειριστούν ένα ευρύ φάσμα περιστατικών, ενεργειών πρόληψης, θεραπείας και παραπομπών.
Την ίδια στιγμή, παρατηρείται και ανάγκη για ενίσχυση της ενημέρωσης των δικαιούχων για τον ρόλο, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των δικαιούχων σε σχέση με τις παρεχόμενες υπηρεσίες του ΠΙ, γι’ αυτό και ο Οργανισμός έχει ήδη δρομολογήσει εκστρατείες επιμόρφωσης και εκπαίδευσης.
Τέλος, η άποψη ότι “δημιουργήθηκαν πλούσιοι γιατροί λόγω του ΓεΣΥ” δεν ευσταθεί. Οι ΠΙ που αποζημιώνονται σε υψηλότερο επίπεδο είναι εκείνοι που διατηρούν μεγάλο αριθμό δικαιούχων, γεγονός που αποδίδεται στη σχέση εμπιστοσύνης που έχουν οικοδομήσει με τους ασθενείς τους. Αυτό αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι αλλαγές στους καταλόγους των ΠΙ έχουν σταθεροποιηθεί. Ο ΟΑΥ παρακολουθεί συνεχώς την απόδοση των ΠΙ και εφαρμόζει δείκτες απόδοσης και ποιοτικά κριτήρια που συνδέονται με την αμοιβή τους έτσι ώστε να υπάρχουν τα απαραίτητα κίνητρα αλλά και οι έλεγχοι με σκοπό την αναβάθμιση των υπηρεσιών υγείας που παρέχονται στους δικαιούχους και την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση στους.
Γιατί νομίζετε ότι οι πολίτες δεν έχουν κατανοήσει ακόμα τον ρόλο του προσωπικού γιατρού;
Η δυσκολία κατανόησης του ρόλου του Προσωπικού Ιατρού από μερίδα των πολιτών οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στον τρόπο με τον οποίο λειτούργησε ο τομέας της υγείας στην Κύπρο πριν την εφαρμογή του ΓεΣΥ. Στην προ-ΓεΣΥ εποχή, η έννοια της οργανωμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, με εξαίρεση την παιδιατρική και οι πολίτες είχαν συνηθίσει να απευθύνονται απευθείας σε ειδικούς γιατρούς, συχνά παρακάμπτοντας την ανάγκη για αρχική αξιολόγηση ή συστηματική παρακολούθηση από ΠΙ. Αυτή η πραγματικότητα δεν ευνόησε την ανάπτυξη της απαραίτητης “κουλτούρας πρωτοβάθμιας φροντίδας” στον γενικό πληθυσμό, ούτε τη διαμόρφωση σχέσης σταθερής εμπιστοσύνης με έναν ιατρό.
Για τον λόγο αυτό, ο Οργανισμός διενεργεί στοχευμένες επικοινωνιακές ενέργειες ενημέρωσης και εκπαίδευσης των δικαιούχων. Είναι απαραίτητο να αντιληφθούν οι πολίτες ότι ο Προσωπικός Ιατρός δεν είναι απλώς το πρώτο σημείο επαφής με το Σύστημα, αλλά διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο για την πρόληψη, την διαχείριση της υγείας τους και την ορθή καθοδήγηση τους στο Σύστημα.
ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΟ
Η βιωσιμότητα του ΓεΣΥ είναι γνωστό ότι είναι διασφαλισμένη μέχρι και το 2033 βάσει και της τελευταίας αναλογιστικής μελέτης. Το προηγούμενο έτος με ποια δεδομένα έκλεισε;
Τα έσοδα μας το 2024 ήταν €1.8 δισ. και τα έξοδα μας €1.7 δισ., άρα είχαμε πλεόνασμα περίπου €100εκατ. τα οποία και προστέθηκαν στο αποθεματικό του ΓεΣΥ. Τα στοιχεία αυτά συνάδουν απόλυτα και με τις προβλέψεις της αναλογιστικής μελέτης και ταυτόχρονα επιβεβαιώνουν τη σωστή οικονομική διαχείριση του Ταμείου του ΓεΣΥ.
Κάποιος θα μπορούσε να πει, αφού έχουμε αποθεματικό γιατί δεν αυξάνουμε ακόμα περισσότερο τις παρεχόμενες υπηρεσίες;
Η επέκταση των παρεχόμενων υπηρεσιών στο πλαίσιο του ΓεΣΥ δεν καθορίζεται αποκλειστικά από τη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης, αλλά βασίζεται σε τεκμηριωμένο σχεδιασμό, σε ανάλυση αναγκών του πληθυσμού και σε αξιολόγηση της βιωσιμότητας του Συστήματος.
Το γεγονός ότι υπάρχει αποθεματικό δεν σημαίνει ότι οι πόροι αυτοί πρέπει να διατεθούν ανεξέλεγκτα ή άμεσα, χωρίς την απαραίτητη προεργασία και τεκμηρίωση.
Από την άλλη πλευρά, το αποθεματικό του ΟΑΥ αποτελεί θεμελιώδη μηχανισμό διασφάλισης της σταθερότητας και της ανθεκτικότητας του ΓεΣΥ, ιδιαίτερα σε περιόδους αβεβαιότητας ή κρίσεων. Υπενθυμίζουμε ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, το ΓεΣΥ συνέχισε απρόσκοπτα τη λειτουργία του, ακριβώς επειδή υπήρχε διαθέσιμο αποθεματικό.
Αν σας ζητούσα να αναφέρετε το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΓεΣΥ;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΓεΣΥ, όπως το εντοπίζω σήμερα, πηγάζει από τις παθογένειες του τομέα της υγείας στην προ-ΓεΣΥ εποχή, τις οποίες το Σύστημα αναγκαστικά κληρονόμησε.
Αναφέρομαι κυρίως στην έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου που να διέπει τη λειτουργία των υπηρεσιών υγείας, τη μη ύπαρξη επαρκών μηχανισμών εποπτείας, την έλλειψη οργανωμένου συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας και την απουσία ουσιαστικών ελέγχων της κλινικής πράξης.
Αυτές οι αδυναμίες εξακολουθούν να επηρεάζουν τη λειτουργία του Συστήματος και οδηγούν σε στρεβλώσεις. Η κατάσταση επιδεινώνεται από την καθυστέρηση ψήφισης βασικών νομοθεσιών, για τις οποίες γίνεται προσπάθεια τόσο από το Υπουργείο Υγείας όσο και από τη Βουλή, αλλά που παραμένουν σε εκκρεμότητα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι υπηρεσίες αποκατάστασης και ανακουφιστικής φροντίδας, τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, τα ιατρεία και οδοντιατρεία και αρκετά άλλα.
Οι στόχοι για τη συνέχεια ποιοι είναι;
Το 2025 σηματοδοτεί τη συμπλήρωση έξι ετών από την έναρξη εφαρμογής του Γενικού Συστήματος Υγείας, και μπορούμε να δηλώσουμε ότι έχει συντελεστεί μια ουσιαστική μεταρρύθμιση, με ένα Σύστημα το οποίο προσφέρει καθολική κάλυψη χωρίς διακρίσεις, διαθέτοντας θεσμοθετημένες δομές, και εφαρμόζοντας μηχανισμούς ελέγχου και αξιολόγησης.
Ο στρατηγικός μας προσανατολισμός εστιάζει στη στοχευμένη βελτίωση και αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, μέσα από την εφαρμογή ποιοτικών κριτηρίων, την αξιοποίηση δεικτών απόδοσης και τη διαρκή ενίσχυση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Παράλληλα, η διατήρηση της βιωσιμότητας του Συστήματος παραμένει προτεραιότητα μας καθώς επίσης και η ενίσχυση της εσωτερικής διακυβέρνησης του Οργανισμού, με σκοπό την πιο αποτελεσματική παρακολούθηση, αξιολόγηση και λήψη αποφάσεων στη βάση συγκεκριμένων δεικτών απόδοσης. Με αυτό τον τρόπο το ΓεΣΥ θα παραμείνει ανθεκτικό, καινοτόμο και ευθυγραμμισμένο με τις ανάγκες των πολιτών και της κοινωνίας.
Θεωρείται ότι το ΓεΣΥ άρχισε να ωριμάζει;
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, μετά από έξι χρόνια πλήρους λειτουργίας, το Γενικό Σύστημα Υγείας έχει εισέλθει σε φάση σταθερότητας. Το ΓεΣΥ έχει καταφέρει να ενσωματώσει τις πλείστες υπηρεσίες υγείας, και πλέον πρέπει να επικεντρωθούμε στη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας, της ποιότητας και της βιωσιμότητας του Συστήματος. Το ΓεΣΥ πρέπει να συνεχίσει να εξελίσσεται, με έμφαση στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και με επίκεντρο πάντα τον ασθενή και τις ανάγκες του.
