Στην τελική ευθεία εισέρχεται η διαδικασία εναρμόνισης της Κύπρου με την ευρωπαϊκή Οδηγία 2023/958 σχετικά με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον τομέα των αερομεταφορών. Σήμερα, η κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος θα εξετάσει για τελική τοποθέτηση το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί της Θέσπισης Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής Αερίων του Θερμοκηπίου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2025». Αμέσως μετά αναμένεται η προώθησή του στην Ολομέλεια για ψήφιση.
Πρόκειται για κρίσιμο βήμα, καθώς η ψήφιση του νομοσχεδίου αναμένεται να επιτρέψει την αρχειοθέτηση της σχετικής διαδικασίας επί παραβάσει που βρίσκεται σε εξέλιξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή λόγω καθυστέρησης στη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο διατάξεων της Οδηγίας.
Το νομοσχέδιο αποτελεί ουσιαστικά μεταφορά στο κυπριακό δίκαιο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που ενισχύει το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπής (ETS) και αφορά, μεταξύ άλλων, τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων εκπομπών στον τομέα των αερομεταφορών και πλήρη κατάργηση το 2026.
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, από το 2027, οι αεροπορικές εταιρείες ενδέχεται να μετακυλήσουν το αυξημένο κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπών στους καταναλωτές, γεγονός που ενδέχεται να επιφέρει αυξήσεις στις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων. Το ενδεχόμενο αυτό εγείρει ανησυχίες για οικονομικές επιπτώσεις στα νοικοκυριά και τη γενικότερη προσβασιμότητα στα αεροπορικά ταξίδια.
Σημαντική πρόνοια του νομοσχεδίου είναι και η δέσμευση, μέχρι το 2030, ανώτατου αριθμού 20 εκατομμυρίων δικαιωμάτων εκπομπών αποκλειστικά για εμπορικούς φορείς που χρησιμοποιούν βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα, με στόχο την ενίσχυση της πράσινης μετάβασης στον τομέα των αερομεταφορών. Οι διατάξεις θα ισχύουν ισότιμα για ευρωπαϊκές και μη ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες. Στην Κύπρο επηρεάζονται πέντε αεροπορικές εταιρείες.
Η ψήφιση του τροποποιητικού νόμου κρίθηκε επιτακτική μετά την αιτιολογημένη γνώμη που απέστειλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Κυπριακή Δημοκρατία στις 7 Μαΐου 2025. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι, παρά προηγούμενες επικοινωνίες, η Κύπρος δεν είχε ακόμη ενσωματώσει στο εθνικό της δίκαιο συγκεκριμένα σημεία της Οδηγίας, κυρίως άρθρα που αφορούν τις υποχρεώσεις παρακολούθησης και αναφοράς για τις αερομεταφορές, καθώς και τη συμβατότητα του ETS με το παγκόσμιο σύστημα CORSIA (σύστημα αντιστάθμισης και μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για τις διεθνείς αεροπορικές μεταφορές).
Σύμφωνα με το Τμήμα Περιβάλλοντος, οι επίμαχες πρόνοιες έχουν πλέον ενσωματωθεί στο νομοσχέδιο που θα τεθεί ενώπιον της σημερινής συνεδρίασης της Επιτροπής. Σε περίπτωση που η Ολομέλεια εγκρίνει τον νόμο, οι αρμόδιες υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας θα ενημερώσουν άμεσα τις Βρυξέλλες, με στόχο να αποφευχθούν πρόστιμα και άλλες κυρώσεις από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη επισημάνει ότι, εάν δεν ολοκληρωθεί άμεσα η μεταφορά των προβλεπόμενων διατάξεων, θα εξετάσει το ενδεχόμενο χρηματικών κυρώσεων, όπως προβλέπει το άρθρο 260(3) της Συνθήκης της ΕΕ. Σημειώνεται ότι η Κύπρος ήταν υποχρεωμένη να συμμορφωθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023.
Με βάση το νομοσχέδιο, το Τμήμα Περιβάλλοντος ενημερώνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την κοινοβουλευτική Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής των Αντιπροσώπων, σχετικά με τη χρήση των εσόδων και τα μέτρα που λαμβάνονται, συμπεριλαμβάνοντας τις πληροφορίες αυτές στις εκθέσεις που υποβάλλονται. Τονίζεται ότι η αυστηροποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου για τις εκπομπές στον τομέα των αερομεταφορών αποτελεί σημαντικό βήμα για την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της ΕΕ, αλλά η μετάβαση αυτή ενδέχεται να συνοδευτεί από κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις.
