Η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ), αναγνωρίζοντας τη σημασία της πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών και παράλληλα την ανάγκη για ανάπτυξη της κουλτούρας ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας, διεξήγαγε παγκύπρια έρευνα με στόχο την τεκμηριωμένη αποτύπωση των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων στον τομέα ασφάλειας και υγείας στην εργασία.
Η έρευνα εκπονήθηκε κατά την πραγματοποίηση του Έργου «Πυλώνες Ανάπτυξης», το οποίο υλοποιείται στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ και ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2024.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν τα εργατικά ατυχήματα συλλέγονται κυρίως από τη διερεύνηση των ατυχημάτων που γνωστοποιούνται στις Αρχές, κρίθηκε σημαντική η διεξαγωγή έρευνας σε παγκύπρια βάση για τη λήψη στοιχείων, δεδομένων και αντιλήψεων σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες και αδυναμίες των επιχειρήσεων οριζόντια, ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας αλλά και σε σχέση με το μέγεθος τους (πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες, μεγάλες).
Η έρευνα διεξήχθηκε μέσω δομημένου ερωτηματολογίου 75 ερωτήσεων, σε δείγμα 210 επιχειρήσεων, διασφαλίζοντας την αντιπροσωπευτικότητα των αποτελεσμάτων, εξετάζοντας διαχρονικές πτυχές της ασφάλειας και υγείας στην εργασία αλλά και νέες προκλήσεις που αναδύονται για την εξαγωγή χρήσιμων και αξιόπιστων στοιχείων.
Το κύριο συμπέρασμα που αναδεικνύεται από την έρευνα είναι ότι οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, που δεν είναι μέλη σε Εργοδοτική Οργάνωση ή σε Επαγγελματικό Σύνδεσμο, παρουσιάζουν σημαντικές αδυναμίες στην κατανόηση και εφαρμογή των υποχρεώσεων τους στον τομέα της ασφάλειας και υγείας στην εργασία. Επιπλέον, η έρευνα καταδεικνύει ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη λήψη των απαιτούμενων μέτρων για ενίσχυση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας στην εργασία λόγω έλλειψης οικονομικών και ανθρώπινων πόρων, χρόνου και στοιχειώδους τεχνογνωσίας.
Αυτή η τάση επαναλαμβάνεται σχεδόν σε όλες τις απαντήσεις και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις υποχρεώσεις των επιχειρήσεων για εκπαίδευση του προσωπικού τους σε θέματα ασφάλειας και υγείας και Πρώτων Βοηθειών, τον ορισμό υπεύθυνων προσώπων για τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην επιχείρηση, την σύσταση και λειτουργία των Επιτροπών Ασφάλειας, την εκπόνηση Γραπτής Μελέτης Εκτίμησης Κινδύνων και την εφαρμογή Συστήματος Διαχείρισης Κινδύνων.
Σύμφωνα με τα δεδομένα της έρευνας, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που έχουν εκπονήσει Γραπτή Μελέτη Εκτίμησης Κινδύνων και εφαρμόζουν Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνων το έχουν πράξει αξιοποιώντας τις Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ) και συνεχίζουν να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα.
Σημαντικό στοιχείο που ανέδειξε η έρευνα είναι πως σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων ανεξαρτήτου μεγέθους, εφαρμόζει τηλεργασία ή κάποιας μορφής υβριδική εργασία, και περιλαμβάνει τομείς πέραν των υπηρεσιών. Για παράδειγμα, μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων του κατασκευαστικού τομέα, του χονδρικού και λιανικού εμπορίου, και του τομέα των μεταφορών και αποθήκευσης παρέχει τη δυνατότητα υβριδικής εργασίας στο γραφειακό προσωπικό. Ωστόσο, υψηλός αριθμός επιχειρήσεων, περιλαμβανομένων και των μεγαλύτερων σε μέγεθος, δεν έχoυν λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της ασφάλειας και υγείας των προσώπων που εργάζονται σε χώρους εκτός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης.
Η ΟΕΒ επιδιώκει να αναδείξει περαιτέρω το θέμα σε ανώτατο επίπεδο και να υποβάλει τις εμπεριστατωμένες απόψεις και εισηγήσεις της, που υποστηρίζονται από τα αποτελέσματα της έρευνας, για τη λήψη πολιτικών αποφάσεων και στοχευμένων μέτρων για την ενίσχυση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας, που συνοψίζονται ως εξής:
⦁ Ενίσχυση της επικοινωνίας και της πρόσβασης στις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, με στόχο την καλύτερη κατανόηση των νομικών και άλλων υποχρεώσεων και τη διευκόλυνση της συμμόρφωσης τους μέσω στοχευμένης υποστήριξης, καθοδήγησης και προσφοράς συμβουλευτικών υπηρεσιών.
⦁ Διοργάνωση εκστρατειών ενημέρωσης και κατάρτισης με σαφής στόχευση βάσει του μεγέθους των επιχειρήσεων, του τομέα οικονομικής δραστηριότητας και της γεωγραφικής περιοχής, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική διάχυση της πληροφόρησης. Θα διανεμηθούν τα Εγχειρίδια για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία που εκπόνησε η ΟΕΒ.
⦁ Ανάληψη πρωτοβουλιών για την αξιολόγηση των κινδύνων που σχετίζονται με την τηλεργασία και την υβριδική εργασία, καθώς και για τη διάχυση της σχετικής πληροφόρησης και καθοδήγησης προς εργοδότες και εργαζομένους.
⦁ Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας στο Παγκύπριο Συμβούλιο Ασφάλειας και Υγείας, ως το ανώτατο Σώμα για τα θέματα ασφάλειας και υγείας στην εργασία, που συμβουλεύει τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για θέματα που αφορούν την πρόληψη ατυχημάτων και τη βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης, καθώς και υποβολή εισηγήσεων που υποστηρίζονται από τα αποτελέσματα της έρευνας, για την λήψη πολιτικών αποφάσεων και στοχευμένων μέτρων για την ενίσχυση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας.
*Λειτουργός, Τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού (ΟΕΒ)
