Μια στις έξι βακτηριακές λοιμώξεις παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά, δηλαδή, δεν θεραπεύονται ή θεραπεύονται πολύ δύσκολα με αποτέλεσμα εκατομμύρια περιστατικά να μην είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν, τονίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Μάλιστα, ο ΠΟΥ, που έδωσε χθες στη δημοσιότητα νέα διεθνή μελέτη, προειδοποιεί ότι «η μικροβιακή αντοχή είναι ένα φαινόμενο που απειλεί να ακυρώσει δεκαετίες ιατρικής προόδου και να καταστήσει ανενεργές θεραπείες που θεωρούνταν, μέχρι σήμερα, δεδομένες».
Ιδιαίτερα ανησυχητικό για την Κύπρο, το γεγονός ότι οι βακτηριακές λοιμώξεις που περιλαμβάνονται στη νέα διεθνή μελέτη, εμφανίζονται και στον τόπο μας, όπου τα ποσοστά, όπως αυτά καταγράφονται στην έκθεση του ΠΟΥ, κυμαίνονται από 29,9% μέχρι 37% αναλόγως λοίμωξης.
Συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα δεδομένα του παγκόσμιου συστήματος επιτήρησης GLASS, που συγκεντρώνει πληροφορίες από 104 χώρες και πάνω από 23 εκατομμύρια περιστατικά, παρατηρήθηκε αύξηση της αντοχής στο 40% των συνδυασμών παθογόνου και αντιβιοτικού την περίοδο 2018–2023.
Το φαινόμενο, όπως επισημαίνει ο ΠΟΥ, είναι πιο έντονο σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπου η πρόσβαση σε αξιόπιστα διαγνωστικά τεστ παραμένει περιορισμένη, ενώ η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών και η ανεπαρκής επιτήρηση τροφοδοτούν τον φαύλο κύκλο σε όλα τα κράτη σε διεθνές επίπεδο.
Ανησυχία, εκφράζεται στην έκθεση για τα βακτήρια, Escherichia coli και Klebsiella pneumoniae, που ευθύνονται για μεγάλο μέρος των νοσοκομειακών και κοινοτικών λοιμώξεων, που εμφανίζονται, δηλαδή, τόσο σε ασθενείς που βρίσκονται σε νοσηλεία όσο και σε πολίτες που βρίσκονται στα σπίτια τους εξαιτίας πολλών και διαφορετικών παραγόντων. Η ανθεκτικότητά των βακτηρίων αυτών, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ξεπερνά σε πολλές περιπτώσεις, το 50%, ενώ στην Αφρική τα ποσοστά αγγίζουν ή υπερβαίνουν το 70%, την ίδια ώρα που σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, μία στις τρεις λοιμώξεις δεν ανταποκρίνεται πλέον στα συνήθη αντιβιοτικά, γεγονός που περιορίζει δραματικά τις επιλογές των γιατρών.
Όπως επισημαίνει ο ΠΟΥ, η μικροβιακή αντοχή «δεν είναι απλώς μια τεχνική λεπτομέρεια της ιατρικής, είναι μια σιωπηλή απειλή που μπορεί να μας επιστρέψει σε μια εποχή όπου μια απλή λοίμωξη μπορούσε να αποβεί μοιραία» και καλεί τις κυβερνήσεις, μεταξύ άλλων, να επενδύσουν σε διαγνωστικά μέσα και να περιορίσουν την υπερσυνταγογράφηση αντιβιοτικών.
Στην Κύπρο, η έκθεση περιλαμβάνει δεδομένα για το 2023 οπόταν, όπως διαπιστώνεται, καταγράφηκαν 784 περιστατικά βακτηριακών λοιμώξεων, εκ των οποίων τα περισσότερα οφείλονται σε E. coli (37%) και Klebsiella pneumoniae (24,9%). Η αντοχή της K. pneumoniae στις καρβαπενέμες, ισχυρά αντιβιοτικά τελευταίας γραμμής, κυμαίνεται μεταξύ 10% και 30%, ενώ η E. coli παρουσιάζει αντοχή 30–50% στις τρίτης γενιάς κεφαλοσπορίνες. Αναφέρεται ότι η Κύπρος φαίνεται να συμμετέχει ενεργά στην καταγραφή δεδομένων.
Ο επιστημονικός συντονιστής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ελέγχου Λοιμώξεων, Κωνσταντίνος Τσιούτης, εξήγησε στον «Φ» ότι η μικροβιακή αντοχή δεν είναι ζήτημα μόνο των νοσοκομείων, αλλά «αλυσιδωτή σχέση ανάμεσα σε περιβάλλον, κοινωνία και νοσηλευτήρια». Όπως είπε, «η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών επιτρέπει στα ανθεκτικά βακτήρια να αντιδρούν, να επιβιώνουν και στο τέλος να επικρατούν με αποτέλεσμα να δημιουργείται η ανάγκη για νέα ισχυρότερα και ακριβότερα φάρμακα, με περισσότερες παρενέργειες και υψηλότερο κόστος για τα συστήματα υγείας. Το πρόβλημα στην Κύπρο έχει καταγραφεί επανειλημμένα τα τελευταία 15 χρόνια και χρειάζεται εθνική στρατηγική με ολιστική προσέγγιση και πολιτική στήριξη σε βάθος χρόνου», είπε ο κ. Τσιούτης, προσθέτοντας πως «η προειδοποίηση του ΠΟΥ πρέπει να λειτουργήσει ως σήμα κινδύνου για όλους, και οι γιατροί έχουμε το δικό μας μερίδιο ευθύνης».
Υπενθυμίζεται ότι στην Κύπρο, το 2019, είχαν καταγραφεί 140 θάνατοι, οι οποίοι αποδόθηκαν στη μικροβιακή αντοχή, ενώ άλλοι 547 θάνατοι, σχετίζονταν με αυτή, με την τάση να ήταν αυξητική τις χρονιές που ακολούθησαν.
Τα δεδομένα που αφορούν την μικροβιακή αντοχή, την αυξημένη κατανάλωση αντιβιοτικών, όπως αυτή καταγράφεται για την Κύπρο τα τελευταία έτη σε όλες τις ευρωπαϊκές εκθέσεις και συνεπακόλουθα τα ψηλά ποσοστά ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, έχουν ήδη θορυβήσει το υπουργείο Υγείας ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται σχετική εκστρατεία.
Σε εξέλιξη βρίσκονται, επίσης, δύο εθνικές στρατηγικές, για τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις και για τη μικροβιακή αντοχή, ενώ δημιουργείται ειδικό λογισμικό καταγραφής περιστατικών και κατανάλωσης αντιβιοτικών. Παράλληλα, έχουν επανενεργοποιηθεί οι επιτροπές επιτήρησης λοιμώξεων και τα προγράμματα εκπαίδευσης νοσηλευτών λοιμώξεων.
