Η Κύπρος αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ ως διεθνές πρότυπο στον τομέα της ναυτιλιακής ασφάλειας, ωστόσο η ανάγκη για αυστηρότερο έλεγχο των ιδιωτικών εταιρειών ασφάλειας στη ξηρά και για θεσμική ρύθμιση της δράσης μισθοφόρων επισημαίνεται σε έκθεση που θα εξεταστεί τον Σεπτέμβριο 2025 στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (A/HRC/60/27/Add.1).
Η Ομάδα Εργασίας είχε επαφές στη Λευκωσία, Λεμεσό και Λάρνακα με το Υπουργείο Εξωτερικών, το Υπουργείο Άμυνας, το Υφυπουργείο Ναυτιλίας, την Αστυνομία, τον Κυπριακό Ναυτιλιακό Επιμελητήριο και το Κέντρο Ασφάλειας Ξηράς, Θάλασσας και Λιμένων]. Σύμφωνα με την έκθεση, «οι ιδιωτικοί φρουροί είναι παρόντες σε όλες τις πτυχές της κοινωνικής ζωής, από εμπορικά κέντρα και σχολεία μέχρι δικαστήρια, ξενοδοχεία και πολιτικά γραφεία». Υπολογίζεται ότι λειτουργούν περίπου 224 εταιρείες με 4.600 εργαζόμενους και 1.100 αυτοαπασχολούμενους.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στον ναυτιλιακό τομέα. Η Κύπρος καταγράφεται ως μία από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές δυνάμεις παγκοσμίως, με τον 11ο μεγαλύτερο εμπορικό στόλο και τον 3ο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. «Η ναυτιλία συμβάλλει με 7% στο ΑΕΠ και απασχολεί 9.000 άτομα στην ξηρά και περισσότερους από 80.000 ναυτικούς διεθνώς». Η χώρα θεωρείται πρότυπο διεθνούς σημαίας, έχοντας υιοθετήσει εκτεταμένη νομοθεσία για την ασφάλεια πλοίων σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
Η Ομάδα Εργασίας επαινεί την Κυπριακή Δημοκρατία για τον Νόμο 77(Ι)/2012, ο οποίος καθορίζει αυστηρά κριτήρια για την πρόσληψη ενόπλων φρουρών σε κυπριακά πλοία, προβλέπει διαδικασίες ελέγχου και περιορισμούς στη χρήση όπλων, καθώς και υψηλά πρότυπα εκπαίδευσης. Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι η χώρα υπήρξε «πρώιμος υπογράφων» του Εγγράφου του Μοντρέ για τη ρύθμιση εταιρειών ιδιωτικής ασφάλειας.
Ωστόσο, η έκθεση εντοπίζει αδυναμίες στη ξηρά, με περιορισμένο προσωπικό ελέγχου και ελλιπή εκπαίδευση φρουρών σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χρήσης βίας και πρόληψης κακομεταχείρισης.
«Αναγνωρίζοντας τα θετικά μέτρα που έχει λάβει η Κυπριακή Δημοκρατία για τη ρύθμιση των ιδιωτικών εταιρειών ασφάλειας στον τομέα της ναυτιλίας, τα ίδια υψηλά πρότυπα και ο ίδιος έλεγχος πρέπει να εφαρμόζονται και σε όσους δραστηριοποιούνται στην ξηρά. Με τόσο μεγάλο αριθμό ιδιωτικού προσωπικού ασφάλειας στη χώρα, η Ομάδα Εργασίας υπογραμμίζει την ανάγκη δημιουργίας ενός ανεξάρτητου και κατάλληλου εποπτικού οργάνου ή μηχανισμού για την αποτελεσματική εποπτεία τους και για να διασφαλιστεί ότι οι ιδιωτικοί φορείς ασφάλειας δεν εμπλέκονται σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σημειώνει η Ομάδα Εργασίας.
Επιπλέον, εκφράζεται ανησυχία για τη χρήση ιδιωτικών εταιρειών σε κέντρα υποδοχής μεταναστών, όπου «το χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και οι δύσκολες συνθήκες δημιουργούν κινδύνους παραβιάσεων».
Σε ό,τι αφορά τους μισθοφόρους, η Κύπρος καλείται να προχωρήσει στην κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης κατά της στρατολόγησης και χρηματοδότησης μισθοφόρων, καθώς και στην ενσωμάτωση σχετικών διατάξεων στο εθνικό δίκαιο.
“Αξιωματούχοι ενημέρωσαν την αντιπροσωπεία ότι δεν έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόμων από την Κυπριακή Δημοκρατία που να εμπλέκονται σε μισθοφορικές ομάδες που δραστηριοποιούνται σε εχθροπραξίες στη χώρα ή στο εξωτερικό, ούτε περιπτώσεις μεταφοράς μισθοφόρων σε άλλες χώρες μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεν υπάρχει όμως κανονισμός που να τιμωρεί συγκεκριμένα την πρόσληψη, την εκπαίδευση και τη χρηματοδότηση μισθοφόρων για συμμετοχή σε ξένη σύγκρουση” αναφέρεται στην έκθεση.
Η έκθεση προειδοποιεί ότι η απουσία ρυθμιστικού πλαισίου δημιουργεί κενά που μπορεί να αξιοποιηθούν από διεθνή δίκτυα.
Στις συστάσεις της, η Ομάδα Εργασίας ζητεί μεταξύ άλλων από την Κυπριακή Δημοκρατία να ενισχύσει τον έλεγχο ιδιωτικών εταιρειών τόσο στη ξηρά όσο και στη θάλασσα, να υιοθετήσει αυστηρότερα πρότυπα εκπαίδευσης, να διασφαλίσει αποτελεσματικούς μηχανισμούς καταγγελιών για παραβιάσεις δικαιωμάτων και εισάγει τη δράση των «μισθοφόρων» στο εθνικό δίκαιο, με δυνατότητα έκδοσης υπόπτων.
Επίσης η Ομάδα εργασίας στις συστάσεις παρουσιάζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως διεθνές πρότυπο ναυτιλιακής συμμόρφωσης.
“Η ΚΔ έχει κάνει σημαντικά βήματα στον τομέα της ναυτιλίας, με αυστηρά κριτήρια καταχώρισης και συμμόρφωση με διεθνή πρότυπα που επαινεί η Ομάδα Εργασίας” αναφέρεται στην έκθεση.
ΚΥΠΕ
