Η συνάντηση της Νέας Υόρκης επιβεβαίωσε το αναμενόμενο, ως προς τη διαδικασία, μέσα από τα δύο ραντεβού που έκλεισαν το Σεπτέμβρη και πριν το τέλος του χρόνου. Στα θέματα χαμηλής πολιτικής η συνάντηση έκλεισε χωρίς κάτι σημαντικό, καθώς το άνοιγμα νέων σημείων διέλευσης μπλοκαρίστηκε από τη στάση της τουρκικής πλευράς.
Οι δύο πλευρές εμφανίστηκαν ενώπιον του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών με εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις οι οποίες εν τέλει επηρέασαν και το τελικό αποτέλεσμα. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έδειξε ετοιμότητα, προσήλθε με προτάσεις και με αντιπροτάσεις και αποδέχθηκε τις πρωτοβουλίες του Αντόνιο Γκουτέρες. Αντίθετα η τουρκική πλευρά πήγε στη Νέα Υόρκη, προφανώς γιατί δεν μπορούσε να αρνηθεί την πρόσκληση του ΓΓ, με πρόθεση να μην διαπραγματευτεί ο,τιδήποτε.
Οι συμμετέχοντες στην άτυπη διάσκεψη για το Κυπριακό έγιναν μάρτυρες ενός προεκλογικού κρεσέντο από πλευράς Ερσίν Τατάρ, ο οποίος είχε ως υποστηρικτή τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών. Ο Χακάν Φιντάν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες που μεταδόθηκαν από τη Νέα Υόρκη, δεν είχε καμιά πρόθεση να κάνει κάποια κίνηση η οποία θα τραβούσε το χαλί κάτω από τα πόδια του Τατάρ πριν από τις «εκλογές» του Οκτωβρίου.
Ικανοποιητικά υπό τις περιστάσεις
Η Λευκωσία εκτιμά ότι υπό τις περιστάσεις τα αποτελέσματα της άτυπης διάσκεψης κρίνονται ικανοποιητικά, λαμβανομένης υπόψη την έλλειψη βούλησης της τουρκικής πλευράς. Επίσης στην αποτίμηση σημειώνονται και τα εξής:
- Η αναφορά του ΓΓ ΟΗΕ ότι η συνάντηση αποτελεί μέρος μιας βήμα προς βήμα διαδικασίας με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών. Αλλά και ο καθορισμός τω επόμενων ραντεβού από τον Γκουτέρες – συνάντηση με τους δύο ηγέτες κατά τη Γενική Συνέλευσης του ΟΗΕ, νέα άτυπη πενταμερής μετά τις «εκλογές» στα κατεχόμενα.
- Ότι τοποθετήσεις ΓΓ ΟΗΕ, ΥΠΕΞ Ελλάδας και ΥΠΕΒΑ Ηνωμένων Βασιλείου με τις οποίες τόνισαν πως είναι απόλυτα δεσμευμένοι από τα ψηφίσματα του ΣΑ ΟΗΕ, όσον αφορά τη μορφή λύσης του Κυπριακού. Οι τρεις απάντησαν και στις αναφορές (Τατάρ και Φιντάν) περί έλλειψης κοινού εδάφους. Σημειώνονται και οι δημόσιες παρεμβάσεις από πλευράς Θεσμών της ΕΕ.
- Αποδοχή εισήγησης για δημιουργία μιας συμβουλευτικής επιτροπής της κοινωνίας των πολιτών καθώς και την καταγραφή και ανταλλαγή πολιτιστικού πλούτου. Συμφωνία για τα μικροπλαστικά και την ποιότητα του αέρα. Από τα έξι ΜΟΕ υλοποιήθηκαν τα τέσσερα. Σε καλό δρόμο βρίσκεται και το θέμα των ναρκοπεδίων καθώς έχουν απομείνει κάποιες λεπτομέριες.
Στα άλλα δύο θέματα υπήρχε η κάθετη άρνηση της τουρκικής πλευράς. Για το θέμα του φωτοβολταϊκού πάρκου στη νεκρή ζώνη παραμένει η επιμονή της τουρκικής πλευράς για διπλή σύνδεση.
Έστησαν μπλόκο για οδοφράγματα
Ο ΓΓ ΟΗΕ πήγε στη συνάντηση επαρκώς προετοιμασμένος για το θέμα των οδοφραγμάτων (δεν είναι τυχαίες οι επισκέψεις της Ολγκίν σε Αθηένου και Λέυκα) έχοντας στα χέρια του και χάρτη με τις περιοχές για τις οποίες διεξάγεται η συζήτηση για άνοιγμα σημείων διέλευσης.
- Για το δρόμο Αθηένου-Αγλαντζιάς, μέσω Πυροΐου, η πρόταση του ΓΓ προέβλεπε διέλευση σε απόσταση έξι χιλιομέτρων εντός των κατεχομένων και άλλα έξι χιλιόμετρα μέσα στη νεκρή ζώνη.
- Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τοποθετήθηκε θετικά στην πρόταση Γκουτέρες ενώ ήταν θετικός και στο άνοιγμα της Μιας Μηλιάς (για την οποία επιμένει η τουρκοκυπριακή πλευρά) ή των Κοκκίνων (που διευκολύνει τους κατοίκους της Τηλλυρίας) και μειώνει τη διαδρομή προς την Πάφο κατά δύο ώρες.
- Ο Ερσίν Τατάρ προκειμένου να μην υπάρξει συμφωνία για διάνοιξη σημείου διέλευσης από την Αθηένου μέχρι την Αγλαντζιά, έριξε στο τραπέζι άλλη πρόταση. Αντιπρότεινε διάνοιξη δρόμο από την Αγλαντζιά μέχρι το Γέρι, με ένα τμήμα του δρόμου να περνά μέσα από τα κατεχόμενα. Πρόταση εμφανώς πρόχειρα προετοιμασμένη καθώς δεν ακριβή σημεία διέλευσης και κυρίως δεν είχε να κάνει με τους λόγους για τους οποίους η ελληνοκυπριακή πλευρά θέλει διάνοιξη της διόδου Αθηένου-Αγλαντζιά.
- Ο Τ/κ ηγέτης ήταν αρνητικός και στην εναλλακτική επιλογή για άνοιγμα σημείου διέλευσης επί της οδού Ληδήνης στην εντός των τειχών Λευκωσία. Απέρριψε χωρίς ικανοποιητική αιτιολόγηση τις προτροπές Ελλάδας και Βρετανίας. Ο Ερσίν Τατάρ επικαλέστηκε μεγάλο κόστος και τα έβαλε με τον Τουρκοκύπριο «δήμαρχο» της κατεχόμενης Λευκωσίας γιατί ενημέρωσε τον Ν. Χριστοδουλίδη ότι συμφωνεί με διάνοιξη αντί τον ίδιο. Για το κόστος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξήγησε ότι αυτό θα καλυφθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια.
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις έτσι και χθες ο Ερσίν Τατάρ πρόβαλε τους γνωστούς ισχυρισμούς ότι πρόκειται για στρατιωτικές περιοχές και υπάρχει η άρνηση του τουρκικού στρατού.
Ο εκνευρισμός του Τατάρ
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ζήτησε την παρέμβαση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν και να πάρει θέση στα όσα έλεγε ο Ερσίν Τατάρ. Ο Χ. Φιντάν αφού ζήτησε από τους υπηρεσιακούς να του προσκομίσουν το χάρτη προκειμένου να κατανοήσει την περιοχή Κοκκίνων πρόβαλε τον ισχυρισμό ότι πέραν από στρατιωτικούς λόγους υπάρχουν και πολιτικές δυνάμεις στα κατεχόμενα που αρνούνται να συναινέσουν.
- Με την προσέγγιση του αυτή ο Χακάν Φιντάν έδωσε προστασία στον Ερσίν Τατάρ και δεν τον άδειασε παίρνοντας διαφορετική θέση. Κάτι που εάν συνέβαινε τη δεδομένη στιγμή θα υπόγραφε την «πολιτική καταδίκη» ενόψει των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα.
Η κίνηση αυτή, όπως μεταδίδεται από τη Νέα Υόρκη, πρόκαλεσε τον εκνευρισμό του Ερσίν Τατάρ ο οποίος ανέφερε πως «ο φίλος μου ο Νίκος είναι έξυπνος, παίζει παιχνίδια».
Το γύρισε σε blame–game για να δικαιολογηθεί
Με το πέρας της άτυπης διάσκεψης στη Νέα Υόρκη ο Ερσίν Τατάρ ξεκίνησε το blame-game προκειμένου να επιρρίψει ευθύνες στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη γιατί δεν υπήρξε συμφωνία για τα οδοφράγματα. Κατά τους ισχυρισμούς Τατάρ Πέμπτης, δήλωσε, πέρασαν ώρες ολόκληρες στην Νέα Υόρκη συζητώντας αυτό το θέμα και ο ΓΓ του ΟΗΕ κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για να βρει κοινό έδαφος όσον αφορά τα σημεία διέλευσης. Οι Ε/κ, είπε, επέμειναν να περάσουν από το Πυρόϊ στο δρόμο από τη νεκρή ζώνη κι από εκεί στη Λευκωσία.
Παραδέχθηκε ωστόσο ότι κουμάντο για αυτό το θέμα κάνει ο τουρκικός στρατός: «Οι αξιολογήσεις ασφαλείας και στρατιωτικού χαρακτήρα κατέδειξαν σαφώς ότι η διαδρομή μέσω της νεκρής ζώνης ήταν ακατάλληλη. Με τη συμβολή του Χακάν Φιντάν, προτείναμε επιπλέον 5 χιλιόμετρα κατά μήκος της υπάρχουσας διαδρομής (εντός της κατεχόμενης περιοχής) ως εναλλακτική λύση. Αυτό θα επέτρεπε στους Ελληνοκύπριους να διασχίσουν νότια. Ωστόσο, και αυτή η πρόταση απορρίφθηκε».
Ο κ. Τατάρ είπε ότι το σημείο διέλευσης από τα Κόκκινα κρίθηκε επίσης ακατάλληλο από στρατιωτικής άποψης. «Αυτή η προσέγγιση δεν είναι συμβιβασμός, αλλά λογική επιβολής», υποστήριξε.
Στο ίδιο μήκος κύματος και η Άγκυρα, με τον εκπρόσωπο του τουρκικού ΥΠΕΞ, Οντζού Κετσέλι, να κατηγορεί την ελληνοκυπριακή πλευρά ως «ασυμβίβαστη» και υποστήριξε ότι «αυτή η νοοτροπία της ελληνοκυπριακής πλευράς καταδεικνύει ξεκάθαρα γιατί είναι αδύνατη μια λύση στο Κυπριακό διαφορετική από το όραμα του Ερσίν Τατάρ για μια λύση ‘δύο κρατών’».
Ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ ανέφερε ότι «δυστυχώς, παρά όλες τις προσπάθειες του ΟΗΕ και όλες τις εποικοδομητικές προσπάθειες της τουρκικής πλευράς, δεν έχει ακόμη επιτευχθεί πρόοδος στα άλλα δύο θέματα από τα 6 που προσδιορίστηκαν τον Μάρτιο, δηλαδή το άνοιγμα 4 νέων συνοριακών πυλών και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ηλιακή ενέργεια στη Νεκρή Ζώνη».
Ισχυρίστηκε ότι «παρόλο που τα ΗΕ αποδέχτηκαν την συμβιβαστική πρόταση της τουρκικής πλευράς στο θέμα των συνοριακών πυλών ως επίδειξη προσέγγισης καλής πρόθεσης, η συνεχής επιβολή νέων όρων από την ελληνοκυπριακή πλευρά, η μη τήρηση των υποσχέσεών της και η επίμονη επανάληψη απαράδεκτων προτάσεων που επαναλάμβανε επί χρόνια κατέστησαν αδύνατη την επίτευξη αποτελέσματος».
