Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας αποφεύγουν να αναγνωρίσουν δημοσίως ότι η παρεμπόδιση από την Τουρκία των θαλασσίων ερευνών σε διεθνή ύδατα για τις ανάγκες της ηλεκτρικής διασύνδεσης, κάτι που παραπέμπει σε παρεμπόδιση και της πόντισης του καλωδίου σε μεταγενέστερο στάδιο, συνιστά ματαίωση του έργου. Στον βαθμό που οι δύο κυβερνήσεις, ελλείψει ουσιαστικής στήριξης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν επιθυμούν την εμπλοκή τους σε θερμά επεισόδια, με απροσδιόριστες συνέπειες.
Ενόσω οι ηγεσίες των δύο κρατών χώνουν το κεφάλι στην άμμο και δεν παίρνουν τις απαιτούμενες πολιτικές αποφάσεις για το μέλλον του πολυδιαφημισμένου έργου, οι κρατικοί φορείς στις δύο χώρες που ανέλαβαν να προωθήσουν την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου – Κρήτης είναι στα πρόθυρα διένεξης. Έχουν ήδη περάσει το στάδιο της αλληλο-υπονόμευσης.
Ο φορέας υλοποίησης του έργου, ο Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ) γνωρίζει μεν -καλύτερα απ’ όλους- την ανατροπή των χρονοδιαγραμμάτων από τα γεωπολιτικά εμπόδια (για τα οποία πρώτος είχε προειδοποιήσει, απλά για να εξασφαλίσει εκ των προτέρων τα οικονομικά του συμφέροντα) αλλά ούτε αυτός τα αναγνωρίζει δημοσίως. Κρύβεται πίσω από το συμβόλαιο που βρήκε έτοιμο από την αλήστου μνήμης EuroAsia Interconnector -αξίας 1.4 δισ. ευρώ- και τη γαλλική Nexans, η οποία κατασκευάζει το καλώδιο στη Νορβηγία, χωρίς κανένας από τους άμεσα ενδιαφερόμενους να ξέρει πού θα βάλει αυτό το καλώδιο.
Να η ευκαιρία;
Η Nexans έστειλε, σύμφωνα με δημοσιεύματα σε ελλαδικά ΜΜΕ, το μήνυμα πως υπάρχουν και άλλοι που θέλουν αυτο το καλώδιο, αλλά ούτε η ελλαδική ούτε η κυπριακή πλευρά δείχνουν έτοιμες να εκμεταλλευτούν την έξοδο διαφυγής που ίσως τους προσφέρει η γαλλική εταιρεία, ώστε να απαλλαγούν από το επαχθές (όπως εξελίσσονται τα πράγματα) συμβόλαιο οι καταναλωτές ρεύματος σε Κύπρο (63%) και Ελλάδα (37%).
Την Πέμπτη η ΡΑΕΚ αποφάσισε το αυτονόητο, που προβλέπεται από απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κύπρου, από το Πλαίσιο Κατανόησης που υπέγραψαν Ελλάδα και Κύπρος στις 20/9/24 και από ρυθμιστική απόφαση της ΡΑΕΚ στις 20/9/24: Είκοσι πέντε εκατομμύρια ευρώ, που δικαιολογήθηκαν με τιμολόγια από τον ΑΔΜΗΕ ως πραγματικά έξοδα για την ηλεκτρική διασύνδεση, θα πληρωθούν στον ΑΔΜΗΕ για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025.
Βάσει της ρυθμιστικής απόφασης Σεπτεμβρίου 2024, τα λεφτά που εγκρίνει η ΡΑΕΚ εκταμιεύονται μετά από απόφαση του Υπουργείου Οικονομικών και χρεώνονται στους καταναλωτές ρεύματος ανά κιλοβατώρα, αλλά πάράλληλα το κράτος πιστώνει ισόποσα τους λογαριασμούς, ώστε τα λεφτά να βγαίνουν από τους φορολογούμενους και όχι από τους καταναλωτές ρεύματος…
Με αυτό τον τρόπο, η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη επέλεξε να μην επιβαρύνει άμεσα τους καταναλωτές ρεύματος στην Κύπρο με όλα τα έξοδα της διασύνδεσης πριν αυτή λειτουργήσει (αν λειτουργήσει), αλλά «μόνο» με 125 εκατ. για την περίοδο 2025-29. Αν η διασύνδεση ολοκληρωθεί και λειτουργήσει κάποτε, θα αρχίσει και η αποπληρωμή των εξόδων του ΑΔΜΗΕ σε ορίζοντα περίπου 30 χρόνων, μαζί με το κέρδος του, 8.3%.
Η απόφαση της ΡΑΕΚ
Η ΡΑΕΚ, λοιπόν, την Πέμπτη αποφάσισε να κάνει αυτό που την υποχρέωναν να κάνει μία απόφαση Υπουργικού Συμβουλίου, ένα Πλαίσιο Κατανόησης υπογεγραμμένο από τους αρμόδιους υπουργούς Κύπρου και Ελλάδας και η δική της ρυθμιστική απόφαση.
Χθες, ο υπουργός Οικονομικών προέβη σε δηλώσεις στο ραδιόφωνο του «Πολίτη», με τις οποίες έβαλε φωτιά στο εσωτερικό μέτωπο, κυρίως: Είπε σε γενικές γραμμές πως δεν συμφωνεί να εκταμιευθούν τα 25 εκατομμύρια για τον ΑΔΜΗΕ, καθώς το έργο είναι παγωμένο, για τους γνωστούς γεωπολιτικούς λόγους. Και είπε ακόμα πως είναι ψευδοδίλημμα να λέμε (δεν λέμε εμείς, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης το λέει) πως δεν είναι οι καταναλωτές ρεύματος που θα πληρώσουν τα 25χ5 εκατομμύρια μέχρι τέλος 2029 αλλά οι φορολογούμενοι. Που είναι σχεδόν όλοι και καταταλωτές ρεύματος.
Το ΟΧΙ του Κεραυνού
Τι θα γίνει αν ο κ. Κεραυνός επιμείνει να μην εκταμιεύσει τα 25 εκατ. για να πληρωθεί ο ΑΔΜΗΕ για έξοδα που πραγματικά έκανε για τη διασύνδεση; Αν γίνει αυτό, η Κυπριακή Δημοκρατία θα μείνει εκτεθειμένη έναντι των δικών της αποφάσεων και των δικών της υπογραφών στο κείμενο της συμφωνίας με την Ελλάδα. Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι φορείς που την εκπροσωπούν δικαίως θα θεωρηθούν ανακόλουθοι και αναξιόπιστοι.
Έχει μεν δίκαιο ο υπουργός Οικονομικών ότι το έργο έχει βαλτώσει επί της ουσίας και το μόνο που γίνεται είναι η κατασκευή του καλωδίου κάπου στη Νορβηγία, αλλά, σε αντίθεση με ό,τι φαίνεται να πιστεύει, η Κυπριακή Δημοκρατία πουθενά δεν έθεσε ως όρο ότι θα πληρώνει -έστω- τα 25 εκατομμύρια τον χρόνο νοουμένου ότι το έργο θα προχωρεί σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή και επί της θαλάσσης.
Στην πραγματικότητα, η μόνη προϋπόθεση που τέθηκε για να πληρώνει αυτά τα λεφτά η Κύπρος είναι να κατατίθενται τιμολόγια από τον ΑΔΜΗΕ και να κρίνονται έγκυρα και αξιόπιστα από τη ΡΑΕΚ και τον εξωτερικό της σύμβουλο. Αν ο ΑΔΜΗΕ ζητά 250 εκατ. ευρώ και ο εξωτερικός σύμβουλος κρίνει ευλόγως αιτιολογημένα τα 82 εκατ. ευρώ, όπως έγινε τις τελευταίες μέρες, τότε ο ΑΔΜΗΕ θα πάρει τέλος του ‘25 ή αρχές του ‘26 τα 25 εκατ. που συμφώνησαν τα δύο κράτη και τα υπόλοιπα 57 θα έχει να τα παίρνει όταν και αν λειτουργήσει η διασύνδεση. Όπως και όλα τα άλλα ποσά που θα του δικαιολογηθούν στη συνέχεια. Αν το έργο ματαιωθεί χωρίς ευθύνη του ΑΔΜΗΕ… 50-50 οι καταναλωτές.
Σοβαρό ενδοκυβερνητικό θέμα
Η χθεσινή παρέμβαση του Μάκη Κεραυνού δεν είναι μια απλή λεκτική διαφοροποίηση από την προεδρική και κυβερνητική πολιτική σε ό,τι αφορά τη διασύνδεση. Είναι μία διαφωνία ουσίας του υπουργού Οικονομικών με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Αν αυτό δεν συμβαίνει, όπως υπέβαλλαν χθες κύκλοι του Προεδρικού, τότε πρέπει να ενημερωθεί η κοινή γνώμη σε Κύπρο και Ελλάδα αν ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας υπαναχώρησε στις δεσμεύσεις του και δεν θέλει να πληρωθούν τα λεφτά που ξόδεψε ο ΑΔΜΗΕ (25 εκατ. ευρώ ανά έτος, μέχρι και το 2029) ή αν ο υπουργός Οικονομικών διαφωνεί με αυτή την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, στις 17/9/24, στην οποία παρέστη. Διαφώνησε τότε; Ινκόγνιτο; Ή διαφωνεί εκ των υστέρων; Και τι θα κάνει εφόσον διαφωνεί;
Διακοπή ή πληρώνουμε
Εν κατακλείδι: Η θέση που φαίνεται να προωθεί ο κ. Κεραυνός ότι δεν είναι υπόχρεη η Κύπρος να πληρώνει τα 25 εκατ. τον χρόνο, εφόσον αυτά επαληθεύονται από τη ΡΑΕΚ, αν το έργο δεν προχωρεί ικανοποιητικά σε όλα τα πεδία, δεν υποστηρίζεται από τις αποφάσεις και τις συμφωνίες. Πουθενά δεν υπάρχει τέτοιος όρος.
Εφόσον ο ΑΔΜΗΕ ξοδεύει λεφτά για το καλώδιο στη Νορβηγία -έστω και αν δεν μπορεί να ποντίσει στη θάλασσα ούτε μέτρο- πρέπει να πληρώνεται, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις του κυπριακού κράτους. Αν ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ή ο υπουργός Οικονομικών ή ο υπουργός Ενέργειας θεωρούν πως χωρις να επιλυθεί το γεωπολιτικό κινδυνεύει ο Κύπριος πολίτης να φορτωθεί εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ χωρίς να απολαύσει τα όποια οφέλη της διασύνδεσης, απλά οφείλουν να σταματήσουν τώρα το έργο.
