Ένα νέο κεφάλαιο για τη βιωσιμότητα και την ποιότητα ζωής στην Πάφο ανοίγει με την προώθηση του Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), που εκπονείται από τις αρμόδιες Αρχές, με σκοπό να μεταμορφώσει την εικόνα της πόλης και των γειτονικών περιοχών. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σχέδιο που επιδιώκει να προωθήσει τη χρήση εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης, όπως το περπάτημα, την ποδηλασία και τα δημόσια μέσα, μειώνοντας, παράλληλα, την εξάρτηση από το αυτοκίνητο. Η Περιβαλλοντική Αρχή έχει ήδη εκδώσει θετική γνωμοδότηση για το σχέδιο, υπό την προϋπόθεση τήρησης όλων των όρων και περιορισμών που αναφέρονται στη γνωμάτευση.
Το ΣΒΑΚ Πάφου καλύπτει ευρεία περιοχή, συμπεριλαμβανομένων του Δήμου Πάφου, των γειτονικών δήμων Γεροσκήπου και Πέγειας, καθώς και κοινοτήτων όπως η Αγία Βαρβάρα, η Αγία Μαρινούδα, η Άρμου, η Αχέλεια, η Χλώρακα, η Κισσόνεργα, τα Κόνια, η Λέμπα, το Μέσα Χωριό, η Μαραθούντα, η Μεσόγη, η Τάλα, η Τίμη, η Έμπα, η Τρεμιθούσα και η Τσάδα.
Στο επίκεντρο της στρατηγικής βρίσκονται πέντε βασικοί στόχοι: Η οικονομική αποδοτικότητα των μετακινήσεων, η προσβασιμότητα και κοινωνική ένταξη, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, η οδική ασφάλεια, και η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής.
Το σχέδιο βασίστηκε σε ενδελεχή ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στην πόλη και τα προάστια, ενώ εξετάστηκαν πληθυσμιακές και πολεοδομικές τάσεις με ορίζοντα το 2030. Προβλέπεται αύξηση των μετακινήσεων της τυπικής ημέρας το 2030 συνολικά κατά 17,1%.
Η μεθοδολογία περιλαμβάνει σενάρια εναλλακτικών στρατηγικών:
>> Σενάριο Αναφοράς: Βασίζεται σε ήδη προγραμματισμένα έργα.
>> Εναλλακτικό Σενάριο 1: Προβλέπει περιορισμένες επεμβάσεις, κυρίως στον σχεδιασμό πεζοδρομίων και ποδηλατοδρόμων.
>> Εναλλακτικό Σενάριο 2: Είναι το πιο φιλόδοξο, ενισχύει σημαντικά τις δημόσιες συγκοινωνίες, τον σχεδιασμό στάθμευσης και ενσωματώνει λύσεις φιλικές προς το περιβάλλον και τον πολίτη.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση, το Εναλλακτικό Σενάριο 2 προκρίνεται ως η βέλτιστη επιλογή, καθώς παρουσιάζει το μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο και στους πέντε βασικούς πυλώνες.
Το επιλεγόμενο σενάριο (Στρατηγικό Σενάριο 2) περιλαμβάνει δράσεις που αφορούν σε: Αναπλάσεις ιστορικών/ εμπορικών κέντρων, καθορισμό περιοχών ήπιας κυκλοφορίας, καθορισμό μέτρων διαχείρισης (όπως μείωση των ορίων ταχύτητας), βελτίωση υποδομών ήπιας μετακίνησης, καθορισμό περιοχών ελεγχόμενης στάθμευσης με υψηλό αντίτιμο, νέα οδικά έργα υποδομής, ανάπτυξη νέων χώρων στάθμευσης οχημάτων, ποδηλατοδρόμους και δημόσιες συγκοινωνίες.
Η αξιολόγηση των ειδικών δράσεων και στόχων του επιλεγέντος Σεναρίου 2 έγινε βάσει των ακόλουθων 4 κριτηρίων:
1. Ενεργητική προστασία του περιβάλλοντος (με βαρύτητα 45%), για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα της επιλογής σε σχέση με την διαφύλαξη του περιβάλλοντος και στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (άμεση περιβαλλοντική βελτίωση).
2. Έμμεσο θετικό ή ουδέτερο περιβαλλοντικό αποτέλεσμα (με βαρύτητα 15%), ώστε να ληφθούν υπόψη στην αξιολόγηση της κάθε επιλογής οι έμμεσες περιβαλλοντικές που επιτυγχάνονται με την στήριξη παρεμβάσεων οι οποίες χαρακτηρίζονται από έμμεσες περιβαλλοντικές πτυχές ή η στήριξή τους έχει ουδέτερο αποτέλεσμα.
3. Ισορροπία κατανομής πόρων μεταξύ επιλογών με καθαρά περιβαλλοντική διάσταση και επιλογών που περιλαμβάνουν δράσεις σε άλλους τομείς (με βαρύτητα 25%, ώστε να αξιολογηθεί.
4. Ενίσχυση τομέων με αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις (με βαρύτητα 15%).
Βασικός στόχος του είναι να βελτιώσει την προσβασιμότητα και την ποιότητα ζωής, επιτυγχάνοντας στροφή προς την ισόρροπη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη όλων των μέσων μετακίνησης, με οδηγό ένα μακροπρόθεσμο όραμα με συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους και σαφές σχέδιο εφαρμογής.
Σημειώνεται ότι έχει εξασφαλιστεί η συγχρηματοδότηση των Σχεδίων αυτών από το Ταμείο Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ποσοστό 85%, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Αειφόρος Ανάπτυξη» και κατά 15% από εθνικούς πόρους.
Τα μεγάλα έργα που προγραμματίζονται
Μεγάλης σημασίας αναπτύξεις έως το 2030 που αναμένεται να παραχθούν και να ελκύσουν μετακινήσεις λόγω είτε δημιουργίας θέσεων εργασίας/ κατοικιών είτε μεταφέροντας τις θέσεις εργασίας στη νέα εγκατάσταση από κάπου αλλού είναι: American University of Beirut-Mediterraneo, ΤΕΠΑΚ, προσθήκες στο Coral Beach Hotel & Resort, ίδρυση Ιατρικής Σχολής American University of Beirut & μετατροπή του Γενικού Νοσοκομείου Πάφου ως Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, ανάπτυξη Neapolis University, δύο Σχολεία (βιομηχανική περιοχή και Λ. Αριστοτέλη Σάββα), Αναθεώρηση ζωνών, Roman Hotel I, II & Korantina, ανάπτυξη Περιοχής Aspire.
Περαιτέρω, προτείνονται αναπλάσεις ιστορικών και εμπορικών κέντρων και νέες αναπλάσεις:
>> Ανάπλαση του παραδοσιακού πυρήνα της συνοικία Αναβαργού.
>> Ανάπλαση της νότιας περιοχής του εμπορικού παραδοσιακού κέντρου Πάφου.
>> Ανάπλαση της Πλατείας Θεοσκεπάστης & περιβαλλόντων δρόμων στην Κάτω Πάφο.
>> Ιστορικό Κέντρο & Μουσείο Ιστορικής Μνήμης/ ανάπλαση της πλατείας περιμετρικά του παλαιού Αστυνομικού Σταθμού ο οποίος θα λειτουργεί ως το Μουσείο Ιστορικής Μνήμης.
>> Επέκταση της ανάπλασης της Πλατείας Θεοσκεπάστης.
>> Επέκταση των αναπλάσεων της νότιας περιοχής του εμπορικού παραδοσιακού κέντρου Πάφου & του Ιστορικού Κέντρου & Μουσείου Ιστορικής Μνήμης.
>> Περιοχές Ειδικού Χαρακτήρα (ΠΕΧ) Δήμου Γεροσκήπου και κοινοτικών συμβουλίων Χλώρακας, Έμπας και Κονιών.
Οδικά έργα υποδομής στην περιοχή μελέτης ΣΒΑΚ είναι: Η παραλιακή λεωφόρος Χλώρακας – Κισσόνεργας – Λέμπας, ο δυτικός παρακαμπτήριος δρόμος Πάφου, η λεωφόρος Αρχ. Μακαρίου Γ΄ στη Γεροσκήπου, βελτιωτικά & ωσμωτικά έργα στον παραδοσιακό πυρήνα Γεροσκήπου & Κάτω Βρύσης – Γεροσκήπου και βελτίωση της λεωφόρου Απ. Παύλου (γ΄ φάση) στην Πάφο.
Η επιβατική κίνηση παρουσιάζει αύξηση στο Σενάριο 2 και κυρίως στους άξονες της λεωφόρου Αρχ. Μακαρίου Γ΄ και λεωφόρου Αποστόλου Παύλου που ενισχύονται με πύκνωση δρομολογίων. Συγκεκριμένα, στην πρωινή αιχμή στην Αρχ. Μακαρίου Γ΄ η επιβατική κίνηση από περίπου 100 επιβάτες αυξάνεται σε 250. Στην Αποστόλου Παύλου η επιβατική κίνηση στην πρωινή αιχμή είναι μικρότερη των 50 επιβατών ανά κατεύθυνση και αυξάνεται σε περίπου 150. Στον άξονα της λεωφόρου Ποσειδώνος, η επιβατική κίνηση από περίπου 50 επιβάτες αυξάνεται σε 150.
Η Ελλάδος, Αγαπήνωρος και παραλιακή λεωφόρος Χλώρακας – Κισσόνεργας – Λέμπας, επίσης, ενισχύονται διπλασιάζοντας ή και τριπλασιάζοντας την επιβατική κίνηση που είχαν.
Στο Σενάριο 2 η προσβασιμότητα με δημόσια μέσα προς τον Δήμο Πάφου από τους δήμους Χλώρακας, Γεροσκήπου και τη Μεσόγη διατηρείται στο ίδιο επίπεδο σε όλα τα σενάρια, ενώ από την Κάτω Πάφο βελτιώνεται.
Μέτρα μετριασμού και περιβαλλοντικής παρακολούθησης
Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εντοπίζει 81 θετικές ή ουδέτερες θετικές επιπτώσεις από την υλοποίηση του σχεδίου, έναντι μόλις 4 αρνητικών, που κρίνονται αναστρέψιμες με την εφαρμογή κατάλληλων μέτρων.
Αρνητικές επιπτώσεις εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές με υψηλή περιβαλλοντική ευαισθησία (έδαφος, υπόγεια και επιφανειακά ύδατα), κυρίως λόγω παρεμβάσεων σε περιοχές χωρίς επαρκή υποδομή. Για αυτές, προβλέπονται μέτρα μετριασμού, όπως εκπόνηση επιμέρους περιβαλλοντικών μελετών και αποκατάσταση των περιοχών μετά την ολοκλήρωση των έργων.
Η μελέτη προτείνει μια σειρά από μέτρα μετριασμού και περιβαλλοντικής παρακολούθησης, όπως: Αυστηρή τήρηση περιβαλλοντικών όρων σε όλα τα στάδια, αποφυγή εργασιών εντός ή πλησίον προστατευόμενων περιοχών, υιοθέτηση «πράσινων» τεχνολογιών και σχεδιασμών φιλικών στο κλίμα, προώθηση της ηλεκτροκίνησης και των ήπιων μορφών μεταφοράς, ευαισθητοποίηση του κοινού και ενίσχυση της συμμετοχικής διαδικασίας.
