Η 23η Ιουλίου 2025, ημέρα που ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή της Μαλιάς, καταγράφηκε ως ημέρα εξαιρετικά υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς, με το Τμήμα Δασών να έχει θέσει σε ισχύ «Κόκκινο Συναγερμό» από την προηγούμενη ημέρα.
Οι μετεωρολογικές συνθήκες στην περιοχή της Μαλιάς ήταν δραματικές: θερμοκρασία στους 40 βαθμούς Κελσίου, σχετική υγρασία αέρα μόλις 20% και άνεμοι έντασης 5-6 μποφόρ με ριπές έως και 8 μποφόρ, συνθήκες που ευνοούν τη γρήγορη εξάπλωση της φωτιάς και καθιστούν εξαιρετικά δύσκολο το έργο των επίγειων και εναέριων μέσων πυρόσβεσης.
Στην έκθεση που υποβλήθηκε από το Τμήμα Δασών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για την καταστροφική πυρκαγιά στην επαρχία Λεμεσού, υπογραμμίζει ότι ακολουθώντας τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα για ημέρες κόκκινου συναγερμού, βρισκόταν σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα. Είχε ήδη διακόψει όλες τις δασικές εργασίες και εκπαιδεύσεις, ενώ κινητοποιήθηκαν έκτακτες περιπολίες, πυροσβεστικά οχήματα και προωθητές γαιών. Ο ίδιος ο Διευθυντής του Τμήματος, Σάββας Ιεζεκιήλ, μετακινήθηκε από τα Κεντρικά Γραφεία στον Δασικό Σταθμό Κακομάλλη στις 12:00 της ίδιας ημέρας, λόγω των δυσμενών συνθηκών στις νότιες εκθέσεις του Τροόδους. Στις 16:30 ο ΔΤΔ αναχώρησε από το Σταθμό με προορισμό τη Μαλιά.
Η πρώτη αναγγελία της πυρκαγιάς καταγράφηκε στις 13:34 από πολίτη μέσω της γραμμής 1407. Μέσα σε λίγα λεπτά, υπήρξε κινητοποίηση τόσο από την Πυροσβεστική Υπηρεσία όσο και από το ΤΔ. Αν και το σημείο εκδήλωσης δεν ανήκε στη ζώνη ευθύνης του ΤΔ, υπήρξε άμεση συνεργασία με τον Αρχιπύραρχο, ενώ το ΤΔ ανέλαβε το βορειοανατολικό μέτωπο της πυρκαγιάς με στόχο την προστασία κοινοτήτων όπως Άρσος, Όμοδος, Κοιλάνι, Κουκά, Συλίκου, Δωρός, Μονάγρι, Άλασσα και Άγιος Γεώργιος Συλίκου, καθώς και την αποτροπή επέκτασης προς το Δάσος Τροόδους.
Στις 14:15 πραγματοποιήθηκε η πρώτη επικοινωνία μεταξύ του Διευθυντή του ΤΔ και του Αρχιπύραρχου, ενώ στις 14:18 και 14:59 ο ΔΤΔ επικοινώνησε με ιδιώτες χειριστές προωθητών γαιών για άμεση μετάβαση στην πυρκαγιά. Οι πρώτες ενισχύσεις έφτασαν στην περιοχή λίγο μετά τις 14:00. Το πρώτο πυροσβεστικό μάλιστα αναχώρησε στις 13:53, προτού καν τεθεί αίτημα από την Πυροσβεστική για αποστολή δυνάμεων (13.58 ζητήθηκε η βοήθεια) και έφθασε στις 14:07, ενώ το δεύτερο έφθασε στις 14:35. Άλλα 3 πυροσβεστικά βρέθηκαν στο πύρινο μέτωπο στις 14:42, 14:44 και 15:22, αντίστοιχα.
Οι χειριστές προωθητών γαιών αφίχθηκαν στην περιοχή στις 15.30.
Μέχρι το τέλος της ημέρας, το ΤΔ είχε αποστείλει συνολικά 20 πυροσβεστικά οχήματα, 11 προωθητές γαιών και 4 βυτιοφόρα. Συνολικά 127 μέλη του προσωπικού του ΤΔ (29 δασικοί υπάλληλοι, 73 δασοπυροσβέστες και 25 χειριστές μηχανημάτων – μεταξύ των οποίων και ιδιώτες) συμμετείχαν στην επιχείρηση.
Παράλληλα, το ΤΔ συνέδραμε την ίδια ημέρα και στην κατάσβεση τριών επιπλέον πυρκαγιών σε Μαθιάτη (11 οχήματα και 43 άτομα), Ανάγια (6 πυροσβεστικά και 20 άτομα) και Αγία Μαρινούδα (2 πυροσβεστικά και 10 άτομα), επιδεικνύοντας υψηλό επίπεδο ετοιμότητας και διασποράς δυνάμεων.
Σύμφωνα με την τελική έκθεση του ΤΔ, η πυρκαγιά στη Μαλιά εξαπλώθηκε με ταχύτητα 8-10 km² ανά ώρα στις πρώτες 10 ώρες, φανερώνοντας πόσο κρίσιμη είναι η αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων από τις πρώτες στιγμές. Το ΤΔ ανταποκρίθηκε άμεσα και αποτελεσματικά, ωστόσο επισημαίνονται σημαντικές αδυναμίες στη γενικότερη διαχείριση των πυρκαγιών στην ύπαιθρο, αδυναμίες που είχαν ήδη εντοπιστεί μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στον Αρακαπά το 2021.
Προτείνεται ενιαίο σύστημα διαχείρισης
Η σχετική μελέτη που ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2025 εισηγείται την υιοθέτηση ενός ενιαίου Συστήματος Διαχείρισης Πυρκαγιών στην Ύπαιθρο, με ενίσχυση εξοπλισμού, νομοθετικές παρεμβάσεις και αναδιανομή δυνάμεων. Η σταδιακή εφαρμογή του προτεινόμενου μοντέλου αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον πέντε έτη. Σύμφωνα με το Τμήμα Δασών: «οποιαδήποτε βεβιασμένη εφαρμογή, θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην επιχειρησιακή ικανότητα και αποτελεσματικότητα των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, με απρόβλεπτες συνέπειες».
Η έκθεση καταλήγει στην επιτακτική ανάγκη βελτίωσης των μέτρων πρόληψης, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαχείριση βλάστησης γύρω από κοινότητες με στόχο την πυροπροστασία των κοινοτήτων και την καλύτερη αξιοποίηση εθελοντών. Τονίζεται ότι η άναρχη εμπλοκή μη εκπαιδευμένων εθελοντών σε έκτακτα συμβάντα μπορεί να έχει ολέθριες συνέπειες.
