Μπάμπης Χαραλάμπους, «Ο γκαντέμης και άλλα ευθυμογραφήματα», εκδόσεις Ελισώ 2024.
Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ευθυμογραφίας του διεθνώς βραβευμένου και πολυγραφότατου Μπάμπη Χαραλάμπους, όπως αποτυπώνονται στα εκδομένα τού είδους βιβλία του από το 1976 μέχρι σήμερα;
Οι πολυάριθμοι «έντυποι» αναγνώστες του και μια πλειάδα «διαδικτυακοί» του ακόλουθοι εκ συμφώνου θα διαπίστωναν την αυθεντικότητα της προσωπικής του σφραγίδας στα εξής έκδηλα γνωρίσματα: την εικονοπλαστική σκηνική παραστατικότητα της ρέουσας πρωτοπρόσωπης αφήγησης, όπου αφηγητής και πρωταγωνιστής συμπίπτουν σατιρίζοντας με αυτοσαρκαστικό ύφος πειστικής αφέλειας και με δόσεις παραπλανητικής υπερβολής περιπετειώδεις γκάφες, αλλεπάλληλα ατυχήματα και απρόβλεπτες τρικλοποδιές μαζί με επιτυχείς ή ανεπιτυχείς προσπάθειες της υπέρβασής τους.
Ευφάνταστης επίσης ευρηματικότητας ανεπιθύμητα συναπαντήματα, που τροφοδοτούν φοβίες προκαταλήψεων, αντίξοες καταστάσεις, προβληματικές συνθήκες βίου έως και τραγελαφικές εκβάσεις των εκάστοτε εκφάνσεών του σε σχέση με τους άλλους του φιλικού περίγυρου είτε των συγκυριακών του επαφών.
Επεισοδιακά δρώμενα και οιονεί φωτογραφικά στιγμιότυπα της καθημερινότητας, για τους πλείστους εξ ημών εφήμερα συμβάντα και απαρατήρητα περιστατικά, στο οξυδερκές ευθυμογραφικό αισθητήριο του Μπάμπη προσλαμβάνουν διαστάσεις περίσκεπτης πραγματικότητας και αξιομνημόνευτης καταγραφής. Ξεκαρδιστικό το γέλιο αβίαστα αναδύεται μέσα από το πηγαίο πνευματώδες χιούμορ των λεπτομερών περιγραφών και των αυθόρμητων διαλόγων στα ποικίλων αποχρώσεων κωμικά συμφραζόμενα μέχρι την ανατρεπτική ή αναπότρεπτη κορύφωση της ευτράπελης πλοκής τους.
Φόρος τιμής στη θεότητα του Γέλωτος στην αρχαία Σπάρτη, στον «Γελάσιο» Δημόκριτο, τον σοφότερο των Αβδηριτών που γελά με τη μοίρα των ανθρώπων και τη δική του, καθώς και στον Αριστοφάνη, τον κωμωδιογράφο των αιώνων. Φραστικά η πρόκληση της διάχυτης εύθυμης διάθεσης οφείλεται σε έξυπνα λογοπαίγνια θυμηδίας μεταξύ μεταφοράς και ακριβολογίας, εύστοχες παρομοιώσεις και ομοηχίες ή παρηχήσεις λέξεων.
Εν τέλει θα συνόψιζα μια γενική αποτίμηση των ευθυμογραφημάτων στο γεγονός ότι αποπνέουν εκείνη την ακαταμάχητη δύναμη των αριστουργημάτων του Ψαθά και του Τσιφόρου, καθώς και τη γοητεία άλλων κλασικών πλέον της δύσκολης αυτής λογοτεχνικής ταξινομίας, τους οποίους ο συγγραφέας έχει πολυδιαβασμένους, καθώς διαθέτει μιαν πλούσια βιβλιοθήκη των έργων τους.
Η παρούσα συγκομιδή με εμπνευσμένα σκίτσα του Ζαχαρία Φουκαρίδη περιλαμβάνει δεκατέσσερα κείμενα, μεταξύ των οποίων η θεματική κατηγοριοποίηση των θαλασσινών του επιδόσεων. Το πρώτο επιγράφεται «Τσάντα και πετσέτα», ήτοι τα υπάρχοντά του στις θερινές κολυμβητικές εξορμήσεις, που παρά την έγνοια του μην του τα κλέψουν, εντούτοις δεν γλυτώνει από τους επιτήδειους άρπαγες της παραλίας.
Όταν μια μέρα αντιλαμβάνεται ότι λείπουν και τα δύο από την ξαπλώστρα και αγωνιώντας για την τύχη του αυτοκινήτου του, τη στεναχώρια του διαδέχεται η τρελή χαρά, ανακαλύπτοντας στην τσέπη του μαγιό του τα κατά λάθος ξεχασμένα κλειδιά του. Ενδεικτική η στιχομυθία με τη σύζυγό του: « – Αθεόφοβε, σου έκλεψαν την τσάντα κι εσύ χαίρεσαι; – Εδώ τη γλύτωσε κοτζάμ αυτοκίνητο, για την τσάντα θα τσαντίζομαι;». Γιατί τιτλοφορεί το αριστοτεχνικό αφήγημα «Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη»; Διότι αγοράζοντας πλαστικά παπούτσια, προστατευτικά των ποδιών από τα δηλητηριώδη αγκάθια της δράκαινας, δεν απέφυγε το αόρατο ανατριχιαστικό δίκτυ της μέδουσας που κόλλησε σαν βεντούζα στο χέρι του.
«Το μάτι» ενός τρίτου κολυμβητικού ευθυμογραφήματος ανήκει στον Ματία, έναν παλιό γνωστό που εμφανίζεται απρόσμενα στην παραλία των Φοινικούδων και ματιάζει την τόλμη του Χαράλαμπου να κολυμπά καταχείμωνα μέχρι που αρρωσταίνει με επανειλημμένα κρυολογήματα. Οπότε σε μιαν άλλη συνάντησή τους τον διαβεβαιώνει ψευδόμενος περί κατάργησης του χειμερινού άθλου, αποφεύγοντας το ξαναμάτιασμα.
Στα ιατρικά ούτως ειπείν ευθυμογραφήματα θα κατατάσσαμε τη «φαγούρα», «Το ραντεβού» και «Ο Πάσχος και η Σία ξανάρχονται». Στο πρώτο, στην ερώτηση της δερματολόγου τι τον βασανίζει, απαντά ακριβολογώντας ότι εκτός από τη σύζυγό του είναι ο επίμονος και επώδυνος κνησμός μέχρι που στον χώρο αναμονής βλέπει εφιαλτικό όνειρο, προβάλλοντας στο παραλήρημά του τη δική του ελιά στην πλάτη σε μιαν άλλη ασθενή.
Στο μετά έξι μήνες «ραντεβού» που του ορίζει ο ουρολόγος στις οκτώ το πρωί για καταμέτρηση ούρων, πώς να αλλάξει τη συνήθεια της ούρησης στις εξήμισι; Εξ ου και όταν αγχωμένος καταφθάνει στο ιατρείο, σπεύδει στην τουαλέτα αδειάζοντας «ούρα με ουρά» και δηλώνοντας ότι στο αυθημερόν νέο ραντεβού στις μιάμιση όσο νερό και να έπινε τα ούρα σε σύγκριση θα ήταν… «κολοβά».
Θαυματουργή προοιωνίζεται η συνταγή που δίνει ο Χαράλαμπος στους υπέρβαρους φίλους του. Αυτή τη φορά πάσχουν όχι από ψυχολογικά προβλήματα όπως στην προηγούμενη συνάντηση που τους τα έλυσε, αλλά από υπερπάχυνση, καταντώντας αγνώριστοι ένεκα εκτέλεσης συνταγών από τηλεοπτικές εκπομπές μαγειρικής-ζαχαροπλαστικής στα δύο έγκλειστα χρόνια κορωνοϊού. Μάγειρας θα ήταν πλέον ο Πάσχος, για να φτιάχνει φαγητά που δεν τρώγονταν.
Στα ευθυμογραφήματα με μαύρο χιούμορ ο ένας εκ των δύο φίλων του «φίλου» τους, που προνοεί και τους φιλεύει μεταθανατίως σε ένα καφενεδάκι, σκέφτεται ότι αν η φωτογραφία στο αγγελτήριο της κηδείας του μετακινείτο στη δημοσιογραφική του στήλη «Με χιούμορ και καλή καρδιά», θα μεταφερόταν από τον θάνατο στη ζωή, ευφυής υπαινιγμός για τα πνευματικά δημιουργήματα που απαθανατίζουν τον άνθρωπο. Στα παραπληρωματικά διηγήματα «Ο άνθρωπος που πενθούσε για όλους» και «Σημειώσατε Χ» ο Ζαφείρης παρακολουθεί ανελλιπώς τη φυγή συμμαθητών του, έως ότου στο κάδρο των αποθανόντων, κατ’ αντιγραφή των τεθνεώτων ευθυμογράφων, παίρνει σειρά και ο ίδιος.
Στα ευθυμογραφήματα «Εξυπηρέτηση», «Καπάκι νούμερο έξι» και «Μια αληθινή ιστορία», διανθισμένα με τόνους φαρσοκωμωδίας, ο ευθυμογράφος μας υφίσταται τις ταλαιπωρίες της γραφειοκρατίας των τύπων και της έλλειψης ενσυναίσθησης, της ασυνεπούς επιπολαιότητας και της διάψευσης των υποσχέσεων, ενώ λόγω σύγχυσης ημερομηνίας πάει να συναντήσει φίλους συγγραφείς την επομένη της «κοπής της βασιλόπιττας». «Ο γκαντέμης», που δανείζει τον τίτλο στο βιβλίο, ως εκλέκτορας επ’ αμοιβή στο νέο του επάγγελμα υπόσχεται με την γκαντεμιά του να φέρει τύχη στους χαμένους των δημοσκοπήσεων.
Μια πανδαισία πολύπτυχης ευθυμίας σε καιρούς αγέλαστους…
