Μπορεί η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας να συνεχίζει σε θετικούς ρυθμούς, παρά τις γεωπολιτικές εντάσεις, τα δημόσια οικονομικά να καταγράφουν βελτίωση, τόσο με αύξηση των εσόδων, όσο και μείωση του δημόσιου χρέους και βασικοί δείκτες όπως η ανεργία και ο πληθωρισμός να κινούνται σε ενθαρρυντικά πλαίσια, ωστόσο, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο κτυπά από τώρα καμπανάκι κινδύνου.
Στην ενδιάμεση έκθεση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, η οποία δημοσιοποιήθηκε χθες, με χρόνο αναφοράς τον Ιούλιο του 2025, τονίζεται με έμφαση το κομμάτι της κλιματικής αλλαγής, με την επισήμανση ότι η συμπερίληψη των δαπανών για άμβλυνση του φυσικού ρίσκου που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή, στους μεσοπρόθεσμους σχεδιασμούς, καθίσταται όλο και πιο σημαντική. Και προστίθεται ότι οι ανάγκες για ενίσχυση υποδομών και προετοιμασίας για την αντιμετώπιση των ακραίων φαινομένων, δεν μπορούν να θεωρούνται πλέον ως απρόβλεπτες.
Μάλιστα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο πηγαίνει ένα ακόμη βήμα παρακάτω, προειδοποιώντας για ενδεχόμενη μελλοντική οικονομική κρίση, η οποία θα αναγκάσει την κυβέρνηση σε υψηλές δαπάνες.
Εισηγήσεις
Αναλυτικότερα, μεταξύ των βασικότερων εισηγήσεων του Δημοσιονομικού Συμβουλίου προς την κυβέρνηση, περιλαμβάνονται τα εξής:
(α) Να αποφεύγονται οι αποφάσεις πολιτικής, επίσημες ανακοινώσεις ή άλλες δεσμεύσεις οι οποίες συνεπάγονται σημαντικές δαπάνες κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ της υποβολής του ετήσιου Προϋπολογισμού και ΜΔΠ στη Βουλή των Αντιπροσώπων, και της τελικής του ψήφισης, καθώς δημιουργούν τετελεσμένα εκτός Π/Υ και αυξάνουν τον κίνδυνο εκτροχιασμού δαπανών.
(β) Να ακολουθηθεί πολιτική μείωσης (ή τουλάχιστον συγκράτησης) των ανελαστικών δαπανών, με δεδηλωμένο στόχο να αποτελούν συγκεκριμένο ποσοστό των συνολικών δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης. Η συγκράτησή τους θα δημιουργήσει χώρο στον Π/Υ για τη λήψη μέτρων αν παραστεί ανάγκη και θα επιτρέψει στη Δημοκρατία να τηρήσει αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική.
(γ) Να διατηρηθεί η σημερινή αυστηρή στάση έναντι Συμπληρωματικών Προϋπολογισμών, οι οποίοι αποτελούν διαχρονική αδυναμία των Δημοσίων Οικονομικών και οι οποίοι καθίστανται ακόμα πιο προβληματικοί μετά την εισαγωγή των ΚΟΔ.
(δ) Να αρχίσει άμεσα διάλογος σε τεχνοκρατικό επίπεδο με την Κομισιόν με σκοπό τον αποκλεισμό ορισμένων από τις μεγάλες δαπάνες από την εκτίμηση των ΚΠΔ όπως αυτές ορίζονται στους νέους ΚΟΔ (π.χ. ΔΕΦΑ-ΕΤΥΦΑ, ΚΕΔΙΠΕΣ, περιλαμβανομένου και του ενδεχόμενου αποχαρακτηρισμού τους ως μέρος της «Γενικής Κυβέρνησης»), καθώς και για την διασαφήνιση του λογιστικού και στατιστικού χειρισμού των δαπανών που συνεχίζονται σε βάθος χρόνου (π.χ. ΚΕΔΙΠΕΣ, Ταμείο Αλληλεγγύης).
Κλιματική αλλαγή: Κίνδυνος σοβαρής κρίσης
Στην ανάλυση του, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο προειδοποιεί ότι, μεσοπρόθεσμα, οι αναδυόμενοι κίνδυνοι που σχετίζονται με την κυβερνοασφάλεια, τον μετριασμό των κλιματικών επιπτώσεων, τις ανάγκες υποδομών αλλά και τις ανάγκες για την ψηφιακή και πράσινη μετάβαση, σε συνδυασμό και με τα ζητήματα άμυνας, ενδέχεται να ασκήσουν πρωτογενώς δημοσιονομικές πιέσεις. Οι δε μακροοικονομικές πιέσεις θα είναι, τόσο άμεσες όσο και δευτερογενείς.
Το Δ.Σ. επισημαίνει ότι εξακολουθεί να ανησυχεί για το θέμα της κλιματικής αλλαγής, το οποίο θα απαιτήσει σημαντικές δαπάνες για αντιμετώπιση του φυσικού ρίσκου τα επόμενα χρόνια, κάτι που επιβεβαιώθηκε και με τα πρόσφατα δραματικά γεγονότα του Ιουλίου στην Ορεινή Λεμεσό. Ταυτόχρονα, προστίθεται, σημειώνουμε την καθυστέρηση στην υλοποίηση των υποχρεώσεων της Δημοκρατίας έναντι των ευρωπαϊκών απαιτήσεων που αφορούν στο συγκεκριμένο θέμα. Εντοπίζουμε πολύ περιορισμένη πρόοδο στην υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) και εκφράζουμε την ανησυχία μας για το υψηλό μελλοντικό κόστος, περιλαμβανομένων και των υποχρεώσεων της Δημοκρατίας για αγορά δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων στο πλαίσιο του Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών ΙΙ (ΣΕΔΕ ΙΙ).
Και προειδοποιεί: Με την επιδείνωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, αλλά και την αύξηση των απωλειών λόγω ακραίων περιβαλλοντικών εξελίξεων, η χώρα ενδεχομένως φτάσει σε σημείο κρίσης, το οποίο θα υποχρεώσει την εκτελεστική εξουσία σε υψηλές δαπάνες που ενδέχεται να ξεπεράσουν τα 3.4 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, κάτι που πρέπει να αποτελεί σοβαρή πηγή ανησυχίας.
