Έχοντας, πλέον, στη φαρέτρα του σημαντικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς, ο Δήμος Παραλιμνίου-Δερύνειας ξεκίνησε μια φιλόδοξη προσπάθεια, ώστε να φωτίσει την πλούσια ιστορία του και ν’ αναδείξει την ταυτότητα της περιοχής. Οι ενέργειες που γίνονται εστιάζονται στην ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων, στη δημιουργία μουσείων και θεματικών πάρκων, καθώς και στον καθορισμό αρχαιολογικών διαδρομών. Στόχος της προσπάθειας είναι η ενίσχυση της σύνδεσης των κατοίκων με το παρελθόν τους και η προσφορά ολοκληρωμένης εμπειρίας στους δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες.
«Η περιοχή του Δήμου μας κουβαλάει μια ιστορία που εκτείνεται σε χιλιετίες, από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια και φτάνει έως τις μέρες μας. Κάθε αρχαιολογικός χώρος, κάθε επιγραφή και κάθε μνημείο, δεν είναι απλώς τεκμήρια του παρελθόντος, αλλά ζωντανά σημεία αναφοράς της ταυτότητάς μας. Η ιστορία της περιοχής μας, μας υπενθυμίζει ότι ο τόπος όπου σήμερα αναπτύσσεται ένας από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς της Κύπρου, υπήρξε για αιώνες σταυροδρόμι πολιτισμών και στρατηγικό ναυτικό σημείο», ανέφερε μιλώντας στον «Φ» ο δήμαρχος Παραλιμνίου Δερύνειας, Γιώργος Νικολέττος, σημειώνοντας πως η στρατηγική του Δήμου βασίζεται σε τρεις άξονες: στη στενή συνεργασία με το Υφυπουργείο Πολιτισμού και το Τμήμα Αρχαιοτήτων για τη διατήρηση και επιστημονική τεκμηρίωση των μνημείων, στην ένταξη της ιστορίας και της αρχαιολογίας σ’ ένα μοντέλο ήπιας, βιώσιμης και πολιτιστικά προσανατολισμένης τουριστικής ανάπτυξης και στη δημιουργία εκπαιδευτικών και ψηφιακών εργαλείων. «Μ’ αυτόν τον τρόπο, επενδύουμε σ’ έναν Δήμο που δεν αρκείται στο να προσφέρει όμορφες παραλίες, αλλά προβάλλει ολοκληρωμένα την ιστορική και πολιτιστική του κληρονομιά, χτίζοντας ένα ισχυρό αφήγημα ταυτότητας», σημείωσε.
Άνοιξε ο αρχαιολογικός οικισμός Νησιά
Όταν στις 16 Οκτωβρίου έγιναν τα εγκαίνια του αρχαιολογικού χώρου Νησιά στον Πρωταρά χαρακτηρίστηκε ως ιστορική στιγμή από τον Δήμο. Κι αυτό επειδή -επιτέλους- άνοιξε για το κοινό, σχεδόν 30 χρόνια από την ολοκλήρωση των ανασκαφών, ένας χώρος σημαντικής αρχαιολογικής αξίας. Ο Δήμος Παραλιμνίου είχε κάνει αλλεπάλληλα διαβήματα για τη διάνοιξή του και πλέον ο χώρος θ’ αποτελεί μέρος των αρχαιολογικών του διαδρομών.
Ο αρχαιολογικός οικισμός είναι επισκέψιμος για το κοινό καθημερινά και καλύπτει έκταση 3.250 τ.μ.. Εντάσσεται στη Νεολιθική Β’ ή αλλιώς Νεολιθική Κεραμική περίοδο και χρονολογείται από το 5200-4800 π.Χ. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο οικισμό της Νεολιθικής περιόδου που έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα στην επαρχία Αμμοχώστου. Κατά τις ανασκαφές του Τμήματος Αρχαιοτήτων έχουν αποκαλυφθεί 40 κατοικίες, ένα προστατευτικό τείχος, καθώς και σημαντικός αριθμός κινητών ευρημάτων, όπως αγγεία, πέτρινα ειδώλια, μαχαίρια και λεπίδες, γουδιά, περιδέραια από πικρόλιθο και κόκκαλα ελαφιού.
Ανάδειξη του τάφου της Βασίλισσας
Ο αρχαίος τάφος εντοπίστηκε ,ασύλητος και γεμάτος κτερίσματα, το 2010 στην παραλία Fig Tree Bay, κατά την κατασκευή του παραλιακού πεζόδρομου του Πρωταρά. Περιλαμβάνει έναν υπόγειο θάλαμο, της Ελληνιστικής-Ρωμαϊκής Περιόδου, στον οποίο εντοπίστηκαν, μεταξύ άλλων, πήλινες σαρκοφάγοι με ανθρώπινα οστά και κτερίσματα, κοσμήματα, καθώς και πήλινο ειδώλιο άνδρα που φαίνεται να παριστάνει τον θεό Άττι, σύντροφο της Θεάς Κυβέλης. Ο τοπικός μύθος λέει πως στο συγκεκριμένο σημείο τάφηκε η τελευταία Βασίλισσα της Σαλαμίνας. Ο Δήμος προχώρησε πρόσφατα ανάδειξη του αρχαίου τάφου, ενώ το Τμήμα Αρχαιοτήτων έχει τοποθετήσει διαφωτιστικές πινακίδες.
Η αφιερωματική στήλη προς τον Νικοκλή τον Σαλαμίνιο
Το σημαντικό εύρημα εντοπίστηκε το 2019 κατά τη διάρκεια των εργασιών γύρω από το παρεκκλήσι της Παναγίας Παναγιώτισσας στον Πρωταρά. Ακολούθησε σωστική ανασκαφή από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, η οποία έφερε στο φως έναν αρχαιολογικό χώρο που χρονολογείται στις πρώιμες βυζαντινές και μεσαιωνικές περιόδους. Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών βρέθηκε στήλη που φέρει την αφιέρωση ενός μέλους της βασιλικής οικογένειας της Σαλαμίνας. Η αφιέρωση στήθηκε από ένα άτομο που είναι νέο στην προσωπογραφία της κλασικής Κύπρου: τον άναξ Νικοκλή, ο οποίος συστήνεται ως γιος του βασιλιά Πνυταγόρα και αδελφός του βασιλιά Νικοκρέοντα. Η επιγραφή, η οποία χρονολογείται μεταξύ 315 και 311 π.Χ., είναι αφιερωμένη σε μια θεότητα, της οποίας το όνομα έχει παραμορφωθεί, αλλά εκτιμάται ότι πρόκειται για την Αφροδίτη Ακραία.
Η κολοσσιαία προτομή στο Μουσείο του Βερολίνου
Στο μικροσκόπιο βρίσκεται το τελευταίο διάστημα και μίαπροτομή που βρίσκεται στο Νέο Μουσείο του Βερολίνου. Η προτομή, ύψους 60 εκατοστών, απεικονίζει μία γυναικεία μορφή που φέρει πυργωτό στέμμα, όπως ακριβώς απεικονίζεται η θεά Αφροδίτη στα νομίσματα της Αρχαίας Σαλαμίνας επί εποχής του βασιλιά Ευαγόρα Β’ (361-351 π.Χ). Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν από τον Δήμο στην εφημερίδα μας, το σημαντικό αρχαιολογικό έκθεμα προέρχεται από την περιοχή του αρχαίου οικισμού και λιμανιού της Λεύκολλας (σημερινός Πρωταράς) και φαίνεται να είναι ανάμεσα σε αυτά που εξήγαγε από την Κύπρο ο γνωστός αρχαιοκάπηλος Luigi Palma di Cesnola.
Ο Δήμος ήρθε σε επαφή με το Μουσείο, το οποίο απέστειλε στοιχεία αναφορικά με την προτομή ενώ έχει αποταθεί στην Πρεσβεία της Κύπρου στη Γερμανία, ώστε να συμβάλει στην έγκριση άδειας για αποτύπωση και δημιουργία ακριβούς αντιγράφου της προτομής. Απώτερος στόχος του Δήμου, όπως αναφέρει, είναι ο επαναπατρισμός της πέτρινης προτομής. Εξάλλου, σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες που επικαλείται ο Δήμος Παραλιμνίου υπάρχει σύνδεση του Πρωταρά με το σπουδαίο γλυπτό της Νίκης της Σαμοθράκης, που εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου. Το γλυπτό φέρεται να έχει σχέση με τη Ναυμαχία της Λεύκολλας.
Επόμενος στόχος για τον Δήμο είναι η δημιουργία Μουσείου Ενάλιας Ιστορίας και Θαλάσσιου Πολιτισμού, αφού στη θαλάσσια περιοχή του Πρωταρά εντοπίστηκαν τουλάχιστον δύο αρχαία ναυάγια.
