Από ανατροπή σε ανατροπή -και σε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια για τις σχέσεις Κύπρου και Ελλάδας- οδηγείται το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, με τον ΑΔΜΗΕ να αντιδρά στην καθυστέρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να πληρώσει τη συμφωνηθείσα πρώτη δόση των 25 εκατ., ζητώντας από τη ΡΑΕΚ… πολλαπλάσια!
Ο Φιλελεύθερος πληροφορείται ότι ο φορέας υλοποίησης του έργου υπέβαλε ένσταση στη ΡΑΕΚ εναντίον της απόφασης της ρυθμιστικής αρχής, ημερομηνίας 31 Ιουλίου 2024, να του εγκρίνει ανάκτηση εξόδων 82 εκατ. ευρώ, με δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. για την περίοδο Ιανουαρίου – Δεκεμβρίου 2025. Πληροφορίες φέρουν τον ΑΔΜΗΕ να διεκδικεί να του αναγνωριστεί δικαίωμα ανάκτησης ποσού 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που έκανε μέχρι τώρα, πριν ολοκληρωθεί το έργο.
Με την ένσταση ο ΑΔΜΗΕ ζητά την ακύρωση της απόφασης του Ιουλίου -για τη λήψη της οποίας είχε πιέσει έντονα για μακρά περίοδο- και την αντικατάστασή της από άλλη, μέσω της οποίας θα εγκριθεί η ανάκτηση όλων των εξόδων του για το καλώδιο, καθώς θα γίνονται και θα δικαιολογούνται μέσω της ΡΑΕΚ με τιμολόγια.
Επί της ουσίας, ο ΑΔΜΗΕ επιχειρεί να ανατρέψει το Πλαίσιο Συμφωνίας που είχε υπογραφεί από τις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας τον Ιούλιο του 2024, το οποίο προβλέπει πως η Κύπρος δεν θα πληρώνει στο στάδιο της κατασκευής του έργου όλα τα έξοδα που γίνονται (κάτι που θα κάνει η Ελλάδα), αλλά μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, για την περίοδο 2025-2029. Όλες οι υπόλοιπες δαπάνες θα πληρωθούν σταδιακά από τους καταναλωτές ηλεκτρισμού στην Κύπρο (με αναλογία 63-37%), μετά τη λειτουργία της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Το κυριότερο, όμως, είναι ότι ο φορέας υλοποίησης αμφισβητεί και επιχειρεί να ανατρέψει το ρυθμιστικό πλαίσιο που ενέκριναν ΡΑΕΚ και ΡΑΑΕΥ τον Ιούλιο του ’24, αφού πρώτα ενσωμάτωσαν σε αυτό το Πλαίσιο Συμφωνίας των κυβερνήσεων για τα 125 εκατ. μέχρι και το 2029 από πλευράς Κύπρου.
Ο ΑΔΜΗΕ θεωρεί -μετά παρέλευση 14 μηνών- λανθασμένη ή και παράνομη τη ρυθμιστική πρακτική που επέλεξε η ΡΑΕΚ (οι δύο κυβερνήσεις, για την ακρίβεια), δηλαδή να του πληρώνει μόνο ένα μικρό ποσοστό από τα συνολικά του έξοδα και τα υπόλοιπα να τα εισπράξει μετά τη λειτουργία της διασύνδεσης.
Ωστόσο, η πρακτική αυτή (να αποπληρώνονται τα υπό ρύθμιση έργα μετά τη λειτουργία τους) εφαρμόζεται από τη ΡΑΕΚ (και από ρυθμιστικές αρχές άλλων κρατών της ΕΕ) και σε όλα τα έργα που εκτελεί η ΑΗΚ. Η απόφαση να δίνονται στον ΑΔΜΗΕ 25 εκατ. τον χρόνο μέχρι και το 2029, πριν λειτουργήσει η διασύνδεση, αποτελεί παρέκκλιση της ΡΑΕΚ (μετά από το Πλαίσιο Συμφωνίας των δύο κυβερνήσεων) από τη συνήθη πρακτική της.
Από την στιγμή που η κυπριακή Κυβέρνηση αναγνωρίζει μεν την οφειλή των 25 εκατ. για τις δαπάνες του 2025 αλλά επιφυλάσσεται να την πληρώσει «αφού ικανοποιηθούν και οι δεσμεύσεις του ΑΔΜΗΕ» (κάτι που παραπέμπει στην πραγματοποίηση των θαλασσίων ερευνών μεταξύ Κρήτης και Κύπρου), θεωρείται βέβαιο πως ούτε η ΡΑΕΚ, ούτε πολύ περισσότερο η κυπριακή Κυβέρνηση θα αποδεχθούν το αίτημα του ΑΔΜΗΕ να ανατραπεί η απόφαση του Ιουλίου και να αρχίσει η πληρωμή του ελληνικού οργανισμού με πολύ μεγαλύτερα ποσά, όπως θα προχωρούν οι εργασίες κατασκευής του καλωδίου. Καταργώντας, δηλαδή, τη συμφωνία για πληρωμή μόνο 25 εκατ. τον χρόνο, εντός μίας πενταετίας.
Όμως, σύμφωνα με τη νομοθεσία, αν η ένσταση του ΑΔΜΗΕ απορριφθεί, τότε ο φορέας υλοποίησης αποκτά δικαίωμα να καταθέσει προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο της Κύπρου, ζητώντας από αυτό την ακύρωση της ρυθμιστικής απόφασης του Ιουλίου. Και θα είναι μάλλον η 3η φορά που ο ΑΔΜΗΕ προσφεύγει στη Δικαιοσύνη εναντίον αποφάσεων της ΡΑΕΚ, με ορατό πλέον τον κίνδυνο το πολυδιαφημσιμένο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης να εξελιχθεί σε μία τεραστίων διαστάσεων νομική σύγκρουση των δύο κρατών, αφού το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών του ΑΔΜΗΕ διατηρεί η Ελληνική Δημοκρατία.
Αυτό το ενδεχόμενο ίσως επιτρέψει στον ΑΔΜΗΕ να εμφανίσει τη ΡΑΕΚ και την Κυπριακή Δημοκρατία σαν τους αποκλειστικούς υπεύθυνους ενός ναυαγίου του έργου, επικαλούμενος τα «ρυθμιστικά κενά» ή τις «κακές ρυθμιστικές πρακτικές της ΡΑΕΚ» ή και των δύο ρυθμιστών, αποσιωπώντας το μεγαλύτερο πρόβλημα: Τις καταχρηστικές διεκδικήσεις της Τουρκίας στη θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης και τις συνεχείς αναβολές της ελληνικής Κυβέρνησης να εκδώσει navtex για την πραγματοποίηση των απαραίτητων βυθομετρήσεων, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει η πόντιση του καλωδίου που κατασκευάζει η Nexans στη Νορβηγία.
Εκτιμάται από παράγοντες που παρακολουθούν τις εξελίξεις ότι η επιστολή – επίθεση του ΑΔΜΗΕ συνιστά επισημοποίηση της απόφασης του οργανισμού -πιθανό και της ελληνικής Κυβέρνησης- να εμφανίσουν την Κύπρο ότι παρεμποδίζει την υλοποίηση του έργου. Φορτώνοντάς της τις ευθύνες για τα θέματα αποζημιώσεων που θα εγερθούν αν όντως το έργο ματαιωθεί.
Η σοβαρότητα της κατάστασης προφανώς επιβάλλει τη συνδιαχείρισή της από τη ΡΑΕΚ, την Κυβέρνηση και τη Νομική Υπηρεσία.
